[La destino di Roma, qua esis komence
urbeto dil regiono Latium – nericha e negranda parto di Italia – esas
astonanta. Roma pokope sucesis konquestar tota Italia e pose la maxim granda
parto dil Universo lore konocata. Lor la komenco di nia ero, la Imperio Romana
extensesis de nun existanta Anglia til la frontieri kun Persia, e parti de
Afrika esis inkluzita. Kompreneble imperio tante vasta esis sencese atakata ed
infalible mustis dekadar. Dum la IIIma yarcento nia-ere eventis terorigiva
krizi ed invadi da Barbari. Tamen, cafoye, la Imperio sucesis vinkar la
historiala obstakli e posvivar. Ma ol esis tre chanjita, nam la urbi su
cirkondabis per fortifikuri, tale prereprezentante la generala aspekto urbal
dil Mezepoko. E nova religio, nome la Kristanismo vinkis e gradope – e ne sen
rezisto – remplasis la antiqua pagana religio Romana. Kad la povo-kapto dal
Kristanismo esis bon afero por Roma ? Onu darfas dubitar ; multa
pagana autori dil Vma yarcento asertis ke la Kristanismo shanceligis e
disfaligis l’Imperio Romana. Opozite, moderna historiisti skribas ke no, e ke
la Kristanismo prefere plufortigis la Imperio. Tamen, tamen, la adopto di nova
religio, nova vivo-maniero e mento destruktas la preirinta reguli e
valori-sistemi sur qui esis fundamentizita la socio-ordino. Sen asertar ke la
Kristanismo esis la kauzo dil kolapso dil aludita Imperio, esas nenegeble
evidenta ke tala radikala chanjo esis danjeroza por la socio qua aceptis – o
koaktesis aceptar – ol. Sube me tradukis (de Franca tradukuro) texto da
Rutilius Namatianus, Gallo qua esis prefekto di Roma dum la regno di
Imperiestro Honorius en 414 p.K. Rutilius Namatianus esis pagano e granda
patrioto Romana. Roma esabis spoliita dal Gota trupi di rejo Alarik en 410, ma
ol pluduris esar ankore impresiva urbo e R. Namatianus ne povis e ne volis
kredar la krulo di lua mondo. Il redaktis tre emociganta panegiro pri Roma. Yen
lua kontenajo :]
LAUDO PRI ROMA
« Askoltez, rejino tante bela di mondo qua esas tua, ho Roma,
admisita en la nombro dil astri ! Askoltez, matro di la homi, matro dil
dei. Tua templi pluproximigas ni del cielo. Tun ni prikantas, tun ni prikantos
tam longatempe kam ico a la Destino plezos. Tun povas nula vivanto obliviar.
Prefere sepultar la suno en despura oblivio kam lasar de nia kordio eskapar la
homajo quan ni devas facar a tu, pro ke en omna loki ube lua radii havas
atingo-povo, tu agas tua bonfaci, til la frontieri ube la Oceano klemas la tero
per lua ondi. Phoebus (1) en lua orbito rulas por tu. Che tu levas su, che tu
kushas su, lua kurkavali. La ardoranta sabli di Libia ne plutardigis tua
marchado adavane. Protektata per lua glacio, la Ursino ne retropulsis tu. Tam
fore kam la vivanta naturo extensesas, de polo a la altra polo, tam fore
extensesis tua valoro. A la maxim diversa genti tu donis unika patrio. Oli
rezistis kontre tu, ed oli ganis granda avantaji dominacesar da tu. Per ofrar a
la desvinkinti la dispartigo di tua propra legi, tu igis la mondo divenar
globala urbo. Tua yusta militi ne havis kom konsequo aroganta paco. Certe tu regnas, ma tu meritas
lo, mem plu multe kam tu kredas. Tua prodaji superesas omna altra prodaji. Se
on volus nombrizar la trofei qui esas di tua glorio la monumenti, lore esus plu
facila kontar la steli. Elevez la lauro sur tua fronto, lua fresha foliaro
riyunigos, ho Roma, tua sakra hararo. ‘Utinam’ la ora krono di tua kasko lansez
radii, utinam neextingebla fairo spricez ek la ora UMBO di tua shildo. Totala
oblivio mustas efacar desfortunoza epizodo (2). Klozez la plago per la
desestimo. La desfeliceso preparis a tu granda sucesi e la lumo dil Kushanta
suno predicas olta di la Levanta suno. To quo ne povas submersesar riacensas
per plufortigita impetuo. Kande ol esas inklinata la torcho riforteskas.
Kurvigita sur la sulo, tu deziras tante plu forte la cielo. Propagez tua legi
qui travivos la sucedo dil yarcenti. Unika ento, ne timez la fatala cizelo
quankam tu evas 1168 yari. La futura tempi ne establisas limiti a tu. Tam
longatempe kam la Terala globo permanos, tam longatempe kam la cielo suportos
astri, tu vivos. To quo destruktas la cetera imperii plufermigas la tua. Dil
rinasko la lego esas cherpar forteso en la desfortuno. »
- Phoebus : Mitala figuro qua reprezentas la suno.
- La defortunoza epizodo esis la kapto e spoliado di Roma da Alarik, rejo dil Goti.
[Ica texto havas traiti, malgre
lua parol-maniero ed antiqueso, qui esas tre moderna, nome R. Namatianus
asertas : « A la maxim diversa genti tu donis unika patrio » e
« tu igis la mondo divenar globala urbo ». Ico memorigas da ni la
parol-maniero dil globalisti nunepoke, qui volas ke la mondo divenez globala
vilajo. Esas regretinda ke li ne savas la Latina e ne interesesas pri historio.
Li saveskus ke globabala imperio pri qua li revas, ja existis 2.000 yari ante
nun por tandem triste disfalar. « Sic transit gloria mundi » (tale
pasas la glorio dil mondo). La esforci por koaktar populi e nacioni a globala
uneso esas vana, nam omno havas fino.]
(Artiklo da Jean Martignon publIkigita en Letro
Internaciona
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire