La unesma trubaduro esis Guilhelmo duko di Aquitania
e komto di Poitiers. Lua unesma kanti evas de 1100. Ito esis la epoko kande la
Kelta miti riaparis sur la kontinento Europana. La unesma bardo di qua onu
konservis historiale asertita memorajo, probable kantis che la korto di
Guilhelmo di Aquitania. To esis anke la tempo kande la kansono di Rolando
ed omna heroala kantaji qui til lore transmisesis parole, fine, skribesis, ma
en tala kantaji onu klamis militistala paroli prefere kam amoro.
Guilhelmo havis tote altra mentaleso ed esis tante
rebela, ke dufoye il exkomunikesis dal katolika Eklezio.
Il partoprenis l’unesma kruco-milito tardesante e
tale evitis multa kombati. Lore il arivis en Oriento plu kom turisto kam kom
militistala chefo e konoceskis kom artisto la muziki Araba, Turka e forsan mem
Indiana, pro ke dum la lora tempo, ti qui, onu plu tarde nomizos Cigani,
esas nefore de Konstantinoplo.
Dum ica tre importanta epoko, l’Arabi preske sola,
posedis la ciencala texti Greka, quin la intelektozi Hebrea e Kristana prizis
tradukar, e tale esis aktiva kulturala ed intelektala kambii. Guilhelmo qua tre
diletis la mulieri, tre probable, amoreskis bela Arabini, ma to nule impedis lu
partoprenar la kulturala kambii en plura domeni, precipue muzikala e ciencala.
Do ita sinioro – tatempe plu potenta kam la rejo di
Francia – komencis la movado dil trubaduri e samokazione duktis en Ocidento la
nociono dil servo a Damo. Ma ica poeto savis anke trovar nova vorti por
expresar nova pensaji pro ke remplasigante la Latina, tillore uzata en la
kantado, il adoptis la linguo dil simpla populani (t.e. en ita parto di Europa
la Ocitaniana linguo).
Tamotive, la arto dil trubaduri divenis rapide
popul-kulturo, en qua la mulieri – inkluzite la ruranini – kantis amoro e vivis
per lu kun certa sexuala libereso ! Dop ica fasado existis spiritala
aspekto, cetere la vorto trubaduro venas de la radiko « trobar » qua
signifikas « trovar » (evidente la Ocitaniana linguo di nuna
sud-Francia tre similesis Ido). Ito
tamen havis senco plu vasta kam en Ido, nome « trobar » implikas libereso ed impertinenteso. Onu
kantas pri la singladia vivo quale ol esas, kun lua omna aspekti.
Multa trubaduri esis siniori, ma anke esis inter li
migranta kantisti veninta de la simpla populani, quale la tre famoza Bernardo
di Ventadorn, filiulo di servistulo. Anke existis kanoniki qui audacis kantar
pri amoro.
Altri esis trubaduri e pose divenis monaki. Ula
Perdigon, nericha rurano, qua esis dotita per granda kapableso muzikal, esis
simpatiinda a multi, sakrigesis kom kavaliero e finis sua vivo kom monako.
Tala libereso e sociala movebleso duris dum du
yarcenti de 1100 til 1300, e la Eklezio nule povis agar kontre. La mulieri
kantis tam multe kam la viri, la siniori ne esis plu importanta kam talentoza
rurani… Evidente, onu esis dum tempo ed en medio di granda vivozeso ube la
maxim grava vorto esas la Joy ! (Joyo en Ido ; tre simila vorto kad
ne ?). Ma, itere, « Joy » havas plu vasta senco qua iras de la
maxim grosiera plezuro sexual til la maxim mistika beateso, de la texti di
Guilhelmo di Aquitania plena de sensualeso, til poezio kantanta amo al Santa
Virgino .
La trubaduri volis enirar tre homala mondo ube omna
emoci, deziri, melankolii ed esperi darfas expresesar… Ma sen obliviar to quo
esas trans la deziro ! To esas anke la senco dil Tantrismo : juar
plene la vivo por perceptar la pleneso spiritala e kosmala qua esas exter la
koncio pri desfeliceso e fino. La trubaduri havis tre libera konduto e ne
vivis koakte kun nur un spozo. Alienor
di Aquitania, rejino di Francia e pose di Anglia, e matro di tri reji, inter li
Rikardo Leonkordio, esis samatempe militistino ed amorantino. Or, el
transportis la nocioni erotika dil trubaduri a nord-Francia e plu tarde ad
Anglia. La unesma trubaduro, t.e. elua avulo, esis tre kurajoza kavaliero e
granda poeto. Do, li amba esis
tre komplexa homi.
Ita poeziala
kanti iris til maxim alta spiritaleso. Bernardo di Ventadorn dicas :
« En joyo mea kanto debutas, en joyo mea kanto permanas e finas », od
altra qua konfesas : « Nur esas joyo por me, olta qua nihiligas omna
altra joyo”.
Tota Europa influesis dal trubaduri :
Pos kondamno cirkum 1280 da episkopo di Paris qua
refuzis la erotika nocioni dil trubaduri, multi de li fugis a Germania, a
Flandria, ad Anglia, Portugal, Italia, edc…
Ton dicinte, la trubaduri esis voyajeri. Tante plu
ke lia linguo kantesis, en Kastilia, en Italia, en Hungaria… e mem en la nordo
di Francia ed en granda parti de Europa
ube ol konsideresis kom la linguo di amoro. La Germana Minnesänger imitis la trubaduri e tale kreis nacionala literaturo
kun autori tale Wolfram von Eschenbach. En Anglia, Shakespeare esis tarda frukto dil kulturo
trubadural…
Onu darfas
opinionar ke Maestro Eckhart, Ioannes dil Kruco, o Francisko di Assisi debas
multe al trubaduri.
La fino :
La lasta trubaduro, Guiraud Riquier, cesis kantar en
1300. Nelonge antee, Peire Cardenal ye la fino di lua longa vivo,
skribis : « Me haltigas skribar, la tempi chanjas ! »
Do la tempi chanjis cirkum 1300. Ni ne obliviez ke
la Templani kondamnesis en 1314, e Maestro Eckhart en 1324… Omno divenas
diferanta, la katedrali ne plus konstruktesas, la famini advenas… La
transmisado dil mistika tradicioni divenas multe plu diskreta. Onu eniris la
tempo dil sekreta societi.
(Libere
tradukita segun artiklo da Bernard Klein en la revuo « La Vie Naturelle » [La Vivo Naturala])
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire