samedi 31 décembre 2011

[CIENCO] Kad la fino dil tempo sunal ?

°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
Kinadek ciencozi di la tota mondo kunvenis ye la 3ma e 4ma di novembro 2011 ye klozita pordo en la nordwesto di London sub l'egido dil Royal Society (Akademio por cienci Britaniana) por debatar pri nova defino dil tempo. Ita kunveno interesis la Britaniani. Segun la jurnalo SUNDAY TIMES, la Greenwich Mean Time, "simbolo dum plu kam 120 yari dil rolo di superpotenta lando Britania Viktoriana", balde desaparos. La tempo GMT establisesas sur la bazo dil tempo sunal departante de la rotaco dil Tero. La refero, diveninta internaciona lor konfero en 1884 en Washington, esas la meridiano di Greenwich, qua povabus same bone nomizesar la meridiano di Saumur.
La nova defino propozas emancipesar komplete de la tempo sunal. La meridiano di Greenwich ridivenus meridiano quale le cetera, nome lineo imaginal.
En la realeso, lo esas depos plu kam 40 yari, ke la mondo ne plus guvernesas dal tempo GMT, olqua tamen duras esar la tempo legala en Unionita Rejio ed esas ankore grande utiligata kom refero. (En Francia, la tempo vintral konformesas a GMT + 1, la tempo someral a GMT + 2.) Konfero internaciona en 1972 adoptis la "Tempo Universal koordinata" anke nomata UTC, olqua kalkulesas da 400 horloji atomal repartisita sur la surfaco di nia globo (la sekundo definesas per la ocilo-ritmo di atomo de cesio ("cesium"). La tempo atomal havas l'avantajo esar multe plu preciza. Olu diferas de kelka fracioni de sekundo dil tempo definita per la rotaco dil Tero.
Hodie por mantenar la korelato kun la rotaco teral sekundo interpozita adjuntesas preske singlayare. Lo esas ita sekundo quan la ciencisti propozas supresar, samatempe abandonante la korelato kun la tempo GMT. La chanjo divenas nekareebla per la funcionado dil reti, tam di telekomunikado kam di navigado per satelito. Ita reto bezonas sinkronigo ye la nanosekundo*.
Konsilo propozanta supresar la sekundo interpozita submisesos dum venonta januaro a la voto dil Uniono Internaciona por la telekomunikadi en Geneve. Se ol adoptesos, la tempo atomal eskartesos pokope de la tempo sunal, segun quanto de un minuto dum periodo de 60 til 90 yari, e de un horo 600 yari pos nun.
La Statala sekretario Britaniana por la Cienco, David Willets, opozita a ca projeto, explikas ke la "Britaniana poziciono esas ke ni devas konformesar precize a la tempo real tala quale la homi sentas olu, e qua apogas su sur la rotaco teral e ne sur la horloji atomal". Il kredas anke deskovrar "dopa pensi nacionalista" en ica debato, pro ke la Kontoro internaciona por la ponderili e mezurili (BIPM)
instalesas en Sevres (Francia). Ma ita organismo quale indikas lo lua nomo, havas nulo nacionala.
Ita ciencala diskuti memorigas ke la defino dil Tempo, quale olta dil Morto, esas parte konvenciono.

(Segun artiklo da Aline Adrenne publikigita en la jurnalo PRESENT)


°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°

mardi 27 décembre 2011

REVOLUCIONO KOSMOGONIAL

:::-:::

La reprezenti pri l'ideo dil mondo e dil universo chanjis konstante dum la yarcenti ed oli esis la reflekto dil mento di civilizuro (religio, miti) e dil evoluciono dil cienci. Nun granda pazo adavane facesas, nome on savis ke la universo (kosmo) kompozesis per plura galaxii, nun on deskovras ultree ke existas plura kosmala sistemi e plura universi. La ciencisti nomizas ica multopla universi : multiversi. Ico subversas omna idei quin la ciencisti havis pri la unika universo ed igas la anteriora reprezenti obsoleta. Quala konsequin havos ica deskovro ? Me ne presavas nam ico povas destruktar omna koncepti religial e/o ciencal til nun existanta e samatempe ofrar a li la posibleso di rinoviguro. Kun tala diverseso di "multiversi" divenas apene kredebla ke la homo esas sola en la universo e la raporti o miti pri exterterani divenas potenciale kredebla. Quala esas ita homi ? o vivanta inteligenta enti ? Nulon ni ankore povas dicar. Tamen la ciencisti semblas sempre plu multe kredar la posibleso di paralela universi tre simila a la nia. Forsan en ita paralela universi, la mondo havis tote altra evoluciono kam sur la nia. Posible existas universo ube Napoleon esis vinkanto en Waterloo ed ube Britania esas nun Franca provinco. En altra universo la Arabi ne desvinkis en Poitiers (732) ed ibe Europa esas islamana de longa tempo. Ma lo maxim interesiva esas la eventualeso ke nia Linguo Internaciona forsan divenis la oficala linguo auxiliar di Europa en paralela universo. Domaje ke la cienco ne ja posibligas a ni voyajar tra la diversa "multiversi"...

:::-:::

samedi 17 décembre 2011

LE "VIMANA"

:::-:::

Kad ni esas le unesma qui vizitis la Luno nia satelito ? La Ocidentani kredas ke yes. Ma anciena skripturi e kroniki Indiana trovebla en le "Veda" (maxim anciena sakra texti di India ed evanta de adminime plu kam triamil yari) semblas asertar ke no. Ibe on trovas stranja antiqua texti qui deskriptas militi duktata da misterioza deala enti qui lansas de aerala vehili nomizita "vimana" radii di qui la efekti tre similesas olti dil moderna bombi atomala. Kande la Angla eruditi dil XIXma yarcento deskovris ita texti, li kredis ke oli esis fablatra miti inventita da homi havanta granda e brilanta imaginado. Ma la militi e deskovri di la sequanta yarcento chanjigis la opinioni e nun esas enigmato : kad existis olim antiqua civilizuro en India od altraloke qua esis plu avancita teknologiale e ciencale kam nia ? La Ocidentani, tre generale, ne volas pensar pri co nek kredar ica posibleso pro ke lia koncepto dil progreso esas lineala. Ma multa Indiani qui havas kosmogonio aludante rikomenci senfina defensas ica tezo.
Dum paco-tempo esis anke altra aernavi nomizita "pushpaka" qui flugis quale la moderna avioni ed interjuntis diversa urbi. Ma esas ulo mem plu extraordinara. Kelka yari ante nun Chiniani deskovris dokumenti en la Sanskrita linguo en Lhasa, Tibet, e li sendis oli a la University of Chandrigarth por ke li tradukesez. D-ro Ruth Reyna di ca universitato asertis ke la dicita dokumenti kontenas informi teknikal por konstruktar kosmospacala navi interstelal !
La detali furnisita pri le "vimana" e lia aspekto tre pensigas pri le NIFO (Ne-Indentigita Fluganta Objekti) pri qui diversa testi raportas en nia epoko. Do la questiono pozesas : kad olim tre avancita civilizuri ja existis sur nia globo ed altraloke ? Oficale ica posibleso negesas dal oficala ciencisti Ocidentana, ma on savas anke ke la nacional socialista ciencisti ed Adolfus Hitler ipsa tre interesesis pri la texti Indiana antiqua. Kad la remarkinda avanco dil cienco e tekniko Germana ita-epoke debesas a lia studiado ?
Misterio...

:::-:::

vendredi 2 décembre 2011

NOVA POSIBLA CIVILIZURO POR BRITANIA

:::-:::

Me tre prizas la Indiana kulturo, arto, filozofii, literaturo, religii e koquarto. India havas richega kulturo evanta de multa yarmili. Ed ita kulturo esas tre diversa, nam en ol on povas trovar omno.
Olim Britania koloniigis India ed adportis a lu sua patuazo*. Quankam me ne esas entuziasmoza pri la Angla idiomo, on devas konstatar ke ico posibligis la futura uniono di India e lua aceso a la moderna mondo-vivo. Se la Angla koloniigo ne esis bona omnarelate, ol, adminime, havis anke tre pozitiva lateri por India. Nun, India esas sendependa e divenas un de la tre egardinda landi di nia komencanta XXIma yarcento.
Britania dekadas dramatatre e perdas lua omna tradicioni ed omno quo igis ol olim potenta e respektata lando. Ma la fundo dil abismo ube esas sinkesanta Britania havas anke posibla pozitiva lateri. Nome la Britaniani povas ripozar en questiono to sur quo li apogesis til nun e konstatar ke lia tilnuna civilizuro bankrotas. Lore, li mustos krear nova civilizuro por havar nova vivo e principi en la skopo permanar. Ed India havas civilizuro per qua li povus inspiresar pro ke ol duris dum plura yarmili e permanas bone ankore nun.
Ja esas multa Indiani en Britania e la Indiana restorerii ibe prosperas. Ma la Angli povus anke adoptar ne nur la Indiana koquarto, ma anke spektar Indiana filmi, tradukar Indiana libri e literaturo. Adoptar traiti dil Indiana vivo-maniero konciliebla kun lia propra vivo-maniero. Interesesar pri la hinduismo e la Indiana filozofii qui povus adportar a li espero e vivo-motivi. Konoceskar e prizar la Indiana muziko, pikturi e skulturi. Olim, la Angli esis la koaktata docisti di India. Hodie la roli povus inversigesar e la Britaniani povus libere multe lernar de lia anciena koloniigiti. Li esas tre fortunoza havar la posibleso agar tale, nam ne omna olima koloniiginti dominacabis tante remarkinda ed alte civilizita anciena imperio. Me judikas ke la Britaniani povas salvesor per imitar ed adaptar la Indiana civilizuro. Me envidias li, ma kad li intelektos ke li havas granda fortuno eventuala e ka li savos kaptar olu por divenar nova modelo por Ocidento ed Europa ?

:::-:::

mardi 8 novembre 2011

SINKANTA PRESTIJO

xxx:::xxx

Kom royalisto me esas bigota, t.e. me praktikas la katolika religio kom tradiciono. Me ya kredas ke la mondo ne esar nur materiala ma ke ol esas anke spiritala. Tamen, me ne havas ferma kredo, pro ke la Kristana doktrino esas unlatere tro simplacha, altralatere tro abstruza. Me opinionas ke la Buddhismo e la hinduismo esas plu proxima a la realeso.
Tamen, me komencas pozar a me questioni pri la monoteismo. Me ne bezonas longatempe priparolar la islamo por konstatar ke, adminime dum nia epoko, ol divenis tre sangoza. Anke la disputi ed insidioza militi inter Mohamedani ed Hebrei tre nocas, juste o nejuste, la prestijo di la Hebrea religio.
Lore, konstatante la nepacema orientizo dil monoteista religii, on koaktesas pensar pri la Kristanismo. Yes, hodie la Kristanismo esas pacema religio, ma olim esis kruc-militi, inquiziciono, chaso ye sorcistini, ico ne esis revo-peizajo. E, precipue, kande la situeso esis mala, on postulis ed on postulas ankore niatempe, ke la Kristani aceptez mortar en kruela kondicioni kom martiri por atestar pri lia fido, kande esas persekuti. Ne omna personi esas kapabla agar tale.
Se en proxima tempo, granda milito eventos pro la monoteista religii e ke ica milito ne produktos la mondo-fino, lore pro la devasti facita pro oli, la monoteista religii perdos enorme ye prestijo. Kad ico esos la vinko dil ateismo ? La ateismo naskinta de la monoteista religii esas same poke tolerema kam lua genitori e ne tre atraktiva a multi. Probable - se la islamo ne esos vinkanto e konseque impozos lua fido - on travivos rinasko dil paganismo o, plu bone, granda sucesi dil Buddhismo e di la hinduismo. La monoteista religii esas suocidanta.

xxx:::xxx

lundi 10 octobre 2011

LA VINTRO ADVENAS

sss:::sss

La jus pasinta somero esis sat kolda e pluvoza, quankam en mea Franciliana regiono ico ne esis tre dramatatra, nam hike la cielo esas kustumale tre chanjema ed on havas sempre kelketa sun-radii mem dum pluvoza somero. La monato septembro e la komenco di oktobro esis eceptale bela, sunoza e varma, quaze dum normala monato julio od agosto. Nun la koldeso venis preske subite e la cielo esas griza e pluvoza. Ma to quo esas senkurajiganta esas la plukurtigo dil jorno-duro. La suno levesas sempre plu tarde e kushesas sempre plu frue. La nokto e la tenebro invadas nia universo. Kad ico esas la mala sezono ?
Olim, on dicis tale pri la vintro. Fakte la vintro esas sezono dil koldeso, dil nivo, dil kurta jorni e di la morbi asociata a la koldeso. Tamen... La somero ne esas tante agreabla sezono. Povas esar tro varma ed onu ne povas juar plene la agreabla sun-lumo. E la pluvo dumsomere esas plu desagreabla kam dumvintre, nam onu havas l'impreso perdar bela hori qui devus konsakresar a la suno ed a la joyo di vera somero. Fine, me nek joyas nek plendas pro la adveno dil vintro : singla sezono havas olua bona e mala lateri. Bona e mala lateri esas trovebla en omna cirkonstanci dil vivo.

sss:::sss

dimanche 18 septembre 2011

LA HATIKVA

xxx:::xxx

Hodie matine (la nuna dio esas sundio), me iris a meso a la parokio Santa-Rita en Paris. Ita katolika kirko dependas de la katolika Eklezio Gallikana, olqua esas autonoma brancho dil katolika Eklezio, qua nur nominale agnoskas la papo kom lua chefo, ma mantenas bone la Tridentina liturgio en la Latina. Ica liturgio esas tante plu bela ke ol esas olta dil katolika Eklezio ante...1789 !
Me ja foye havis surprizo, nome me audis lor plura mesi, kantiko en la Latina kompozita da Haydn, e di qua la melodio esas olta dil Deutschland-Lied (Germania-kanto). La Germania-kanto esas la oficala himno di Germania adoptita lor la IIIma Imperio e lua melodio, mem sub formo di kantiko povas semblar stranja en katolika Eklezio. Quankam Haydn esis bona katoliko e ne povis previdar la nazismo e la misuzado di lua melodio. Me pensis ke ico, forsan, esas nur hazardo.
Ma cadie, me havis tote altra surprizo, nome me audis - yes me ne sonjis - la himno di la Hatikva ! t.e. la nacionala himno di Israel, anke kantata sub formo di kantiko katolika. Quale interpretar ico ? Kad la sacerdoti dil Gallikana Eklezio flirtas kun la nazisti ? e pose kun la cionisti ? Ico semblas tre poke probabla, tante plu ke diferante de la sacerdoti di Vatikano II, qui ofte predikas favore a extreme sinistrana idei, e de la integristi qui predikas en la sinso di extreme dextrana idei, la Gallikani ne okupas su pri politiko. Adminime ne explicite. Kad lore li politikumas per kantiki ? Ico esas plu versimila, ma ne explikus ke li audigas nazista e cionista melodii, nome ici semblas esar nekonciliebla kontreaji. Lore, forsan, esas ula esotera sinso quan on povas interpretar tre diversamaniere. Posible, la Gallikana katoliki volas expresar per ico ke li reprezentas la justa mezo inter du extremaji e ke li preferas asociigar la kontreaji per absorbar oli, prefere kam per kombatigar oli. Ma ico esas nur mea konjekto...

xxx:::xxx

lundi 29 août 2011

IDO-RENKONTRO EN ECHTERNACH

xxx:::xxx

Ye la 17ma di agosto komencis la Ido-renkontro dil yaro 2011 en Echternach, Luxemburgia. Dum la tota duro di ca renkontro, la vetero esis bela. Me rividis anciena konocati e me konoceskis nova personi : Tiberio Madonna, Antonio Martinez, Kerstin Akerlund, Peter Totten e lua spozino, s-ro Pontnau, la organizanto dil renkontro Steve Walesch e forsan ankore altra personi quin me oblivias ed a qui me demandas pardono pro ta oblivio.
Ita sejorno en Echternach esis sucesoza, nam esis personi de plu multa nacionalesi kam lor la renkontri quin me asistis antee. Anke la etoso esis tre bona ed unesmafoye me audis Idisti kantar kansoni en nia Linguo Internaciona. Ultree on vendis libreti e revui. Me tre prizis la desegnita bendi (kartuni*) quin me vidis e kompris, la unesma esis libreto pri cienco-fiktivajo titulizita : La naufrajinti di Zamora. La altra esis la romano di Komto de Monte-Kristo en desegnita bendi. Me ne tro savos gratular la tradukinto ed imprimiginto di ta verketi en nia linguo, nam oli prizentas simpla ed agreabla lektaji e povus esar bona propagadilo por nia komuna idiomo en vakanco-klubo quale e.g. la "Club Méditerranée", nam, mea-judike, la vakanco-klubi esus la maxim oportuna loko por difuzor ibe nia idiomo.
Ni vizitis anke la chefurbo di la lando Luxemburgia, nome la urbo Luxembourg. Amuziva esas la fakto ke la precipua placo e centrala punto di ta urbo esas la placo Guglielmus (Wilhelm, Guillaume) II, kande onu pensas ke la trupi di ta Germana imperiestro invadis ed okupis ica charmiva landeto dum la unesma mondo-milito. Ma nia Germana samideano Schlemminger savigis da ni ke ico esas quiproquo e konfundo, nome la dicita Guglielmus (Wilhelm, Guillaume) II, nule esis la misfamoza Germana imperiestro quan la Germani surnomizas "Kriegskaiser" (milit-imperiestro), ma ula Granda Duko di Luxemburgia.
Ye la sequanta dio, ni iris a la bela, eleganta ed aristokratal urbo Trier en Germania ube eventis yarala kunveno di la Germana Ido-Societo. Opoze a la splendidaji di ta civito, me questionis me quale revolucionero di mondala importo tale Karl Marx povis naskar ibe en tala medio. Pro ke me asistis la GIS-kunveno kom gasto, me ne povis vidar detaloze Trier, ma me havis la posibleso kontemplar la Porta Nigra (Pordo Nigra), olqua esas restajo di Romana fortifikajo. Ni ne darfis enirar la katedralo, ma ni ne povis regardar ol de-extere. Ol esas la maxim anciena kirko de Germania pro ke ol evas aproxime de la Vma yarcento e dum la matino ni promenadis e flanis tra la stradi di ta urbo, qua olim esis chefurbo dil westala parto di la Romana Imperio.
Nia Germana samideani sucesabis venigar lokala jurnalisti por interviuvo favore ad Ido. Tre shokis me la nomo di ca jurnalo "Trierischer Volksfreund" (Trierana Popul-amiko). En Francia la nomo "Popul-amiko" por jurnalo esas "tabu"-a depos la tempo kande extremista jurnalo revoluciana havis ica titulo dum la periodo dil "Teroro" (1793). Ico esus simila a jurnalo qua titulizesus "Der Voelkische Beobachter" (La Etnala* Observero) en Germania hodie. Ico esus granda skandalo se tala jurnalo nunepoke publikigesus. Ultre lo, se on oblivias (en la Germana) la - r - pos la - T -, on obtenas "Tierischer Volksfreund" (Bestiala Popul-amiko). Ma fortunoze - o desfortunoze - la Germani ne esas Latinidi e ne posedas akuta sentimento pri lo ridinda.
Me havis surprizo koncerne la Usano Peter Totten, qua habitas depos multa yari en Est-Azia e nun lojas en Japonia. Lua aspekto e lua maniero parolar, anke lua gesti tre similesas olti di multa sudwest-Franci. Nome, me habitis dum multa yari en sudwest-Francia e konocas sat bone la homi ibe. La expliko povus esar ke sudwest-Francia esis dum plura yarcenti posedajo dil rejo di Anglia e ke probable mult Angli instalesis a regiono di qua la klimato esas plu agreabla kam olta di Anglia. Anke, lore, multa sudwest-Franci ekmigris ad Anglia. Pro ke la Angli esis dum longa tempo la precipua populizanti di Usa, ico povus esar la motivo di ca simileso.
Me skribas hike nur pri kelka impresi mea pri la Ido-renkontro eventinta cayare. Plu detaloza raporto esos trovebla en la venonta numero di mea kayereto KURIERO INTERNACIONA. Me nur regretas ke abomininda dorsala lumbala dolori kelke fushis a me ica bela Idistala renkontro.

xxx:::xxx






mardi 2 août 2011

PROMENADI EN PARIS

xxx:::xxx

Pro ke mea komputero ne plus funcionis dum plura dii, me profitis l'okaziono por ne restar
heme e por vizitar la maxim bela stradi di Paris. Un de mea preferata loki esas la palaco
di Luxembourg (hike apude) e la gardeni cirkondanta olu. Ico esas tre agreabla loko
ube on povas flanar, repozar ed havar bela vidaji. Multa Parisani e nepoka turisti
venas ad ita pleziva renkontreyo. Ultree, cirkume, esas nemulte konocata e bela, kelke
misterioza stradi, qui pensigas plu multe pri richa borgezala e kelkete exotika urbo kam
pri Paris, od adminime la urbo Paris konocata dal ordinara civitani e turisti.
Pasinta-sundie, me iris a la Paseyo Choiseul olqua esas la nasko-loko dil Franca literaturisto
dil XXma yarcento, Céline, di qua onu celebras cayare la kinadekesma aniversario dil
transpaso. Me departis de la opereyo Garnier (Opera), olqua esas famoza monumento
tre prizata ne nur dal Parisani ma anke dal exterlandani e provincani vizitanta ica urbo.
Me ja konocis tre neprofunde la cirkumajo, ma enirante la bela anciena e pitoreska stradi
eleganta me koncieskis ke me ankore savas preske nulo pri la chefurbo di Francia.
Arivinte surloke, me ne povis enirar la Paseyo Choiseul qua klozesas sundie e lor la
vakanco-dii. Negrava, me iros adibe altrafoye. Ma per trairar ita agreablega stradeti di prosperanta quartero, me saveskis ke Céline naskis en pekunioza medio e ke lua reputeso kom "mediko dil povri" kreis legendo pri lu, qua probable ne konkordas kun la realeso.
Tante plu me oldeskas quante plu me koncieskas ke la mondo esas tre diversa e nuancoza, multe plu kam me kredis. Regretinde, me konstatas ico kande me esas ye evo qua posibligas min multe kam la yuneso apreciar ico. Ico konfirmas la Franca proverbo : "Se nur yunaro savus e se nur oldaro povus !"

xxx:::xxx

Posted by Picasa

lundi 1 août 2011

REVAJI (probo)

Me tre dezirus habitar en tala bela palaco. Ma ico esas nur senespera revajo di royalisto.
Posted by Picasa

dimanche 10 juillet 2011

LA HUNDO RIENKARNIGITA EN YERUSHALAYIM

xxx:::xxx


Kelka semani ante nun, stranja afero alimentis la kolumni dil jurnali e dil interreto ; nome Hebrei kondamnabis hundo ye morto-puniso. Ita Hebrei esas fanatiki habitanta en la quartero Mea Shearim ube vivas di Yerushalayim la religiozega Hebrei , qui praktikas la maxim streta ortodoxa formo dil Hebrea religio. Ita hundacho esis feroca e minacis la judiciisti e la judiciati en tribunalo di Mea Shearim. Ed il esis tante atakema ed obstinema, ke onu ne sucesis ekpulsar lu de la tribunalo. Lore la Mea Shearimani memoris, ke, duadek yari ante nun, li havis disputo kun laika advokato kondutinta tre grosiere a li. Furioza, li kondamnis lu rienkarnigesar ad hundo pos lua transpaso. La dicita advokato mortis nelongatempe pos la malediko, e pro la odio quan la maligna hundacho semblis havar kontre li, li konjektis ke ica bestio esas la rienkarnigo dil maledikita advokato. Pro lua atakemeso li kondamnis lu mortar per stonago. La tota mondo indignis pri la kriminanta stulteso dil Mea Shearimani e mokis li. Fine, la cetera Hebrei di Israel esis tante shokata ke la ortodoxi renuncis lia puniso. Ma la antisemidi tre joyis pri ca afero e skribis omnaloke che la interreto : "Videz quale la Hebrei povas esar stulta e supersticoza li kredas ye la metempsikoso !" Certe vidita tale, ica evento di la dio esas perfekte ridinda e ridindiganta. Ma pose, on povas reflektar...

Nome, la Hebrea religio (quale la cetera monoteista religii naskinta en Proxima-Oriento) oficale ne aceptas la rienkarnigo (o riinkarnaco). Ma, tamen, la habitanti di Mea Shearim kredis ye lua eventuala posibleso. E, ne nur li, me havis olim Hebrea labor-kolegi, qui anke judikis ke la riinkarnaco esas serioza kredajo egardinda. Plura filozofi e kabalisti Hebrea de omna tempi semblis anke havar simila opiniono.

E, yen lo interesiva, sub rigida aparo, la Hebrea religio esas en la realeso flexebla. Ol admisas plura eventualaji kom posibla apud la oficala doktrino. Ed ico esas tre sagaca ed inteligenta atitudo. La homi di Mea Shearim ne esas tante idiota malgre lia supozata mentala streteso.

Kontraste la Kristana religio, olqua unesmavide esas plu mentale apertita, ne agnoskas e nulamaniere aceptas la eventualeso dil rienkarnigo. Ita hipotezo akre refuzesas da ol. Se ula Kristano, tamen apertas lua mento ad ica posibleso, lu esas exter la kredaji aceptata dal Eklezio ed esas ulaspeca hereziano. La Kristana Ekleziani ferme mantenas la kredo pri la paradizo e l'inferno;

La problemo esas ke se on povas imaginar facile la inferno, nam la vivo tro ofte multarelate montras a ni la vizajo dil inferno, onu, regretinde, ne savas to quo esas la paradizo ; nam la Evangelii refuzas deskriptar ol por ni. Kad ol esas ulaspeca nihilo ? La Mohamedani esas plu fortunoza kam ni e la korano deskriptis a li tote utopiatra ma vere dezirinda paradizo. Forsan, parte pro ico, la Mohamedana fido mantenesis plu bone kam la Kristana fido. La Hebrei, qui anke ne havas klare nociono pri la paradizo, adminime esas suficante sagaca por tolerar, sen aceptar ol necelite, la teorio dil riinkarnaco.

Ma vere, la Kristana Eklezii persistar mantenar irgakuste ulo quo esas apene kredebla. Adminime segun la maniero pri quo ol prizentesas. Tale pro ke li refuzas evolucionar kun la menti e la tempo, e persistas mantenar dope restinta penso-manieri, li perdas ye kredebleso e ye religiani. Malgre lia extravanganta, ed unesmavide fola, atitudo, la Mea Shearimani esas plu inteligenta.


xxx:::xxx

mardi 21 juin 2011

LA ANCIENA KLASIKA LINGUI CHE-TELEVIZIONE

xxx:::xxx

Dum la pasinta saturdio vespere esis dokumentala filmo, che la Europana kanalo ARTE, pri la destino di Roma. Parolesis pri la sucedo di Caesar e la kombato inter Oktavius ed Antonius por la dominaco dil Imperio. Ita kombato finis en -27 a.K. lor la navala batalio di Actium e la vinko di Oktavius (Augustus). Ica temo esas certe interesiva e, precipue, on esforcis en la filmo esar honesta e yusta ed on probis rehabilitar Antonius e Kleopatra ; ma la aparta intereso di ca filmo jacis en la fakto ke onu ne parolis en ol en la moderna lingui, ma nur en la Latina e, por la ceni havanta loko en Egiptia, en la anciena Greka. Nur la subtituli, por tradukar la dialogi e la diskursi, esis en linguo di nia epoko. Ico ne esas absolute unesma tala reprezento, nome, kelka yari ante nun, esis filmo pri la sufrego di Kristo en la originala Latina ed Arameana lingui. Do, eventas pokope aprobinda evoluciono qua tendencas montrar la homi dil Antiqua Epoko en lia reala vivo-kadro e lingui. Ol esas simila ad olta qua eventis dum la XIXma yarcento pri teatraji reprezentanta la homi dil Antiqua Epoko, nome tillore la aktori pleis ceni pri historiaji dil Antiqua tempi kun vesti di la moderna tempo. On divenis plu realista e serioza dum la XIXma yarcento. Nun, por tala filmaji, on tendencas, quankam ne ja tre audacoze, uzar la linguo di la tempo aludita kande ol konocesas.
Ita filmo "La Destino di Roma" esis marveloza, ne nur pro ke ol bone explikis la situeso historial dil koncernata epoko, ma anke pro la uzado di la lore uzata idiomi. Ultree, on preparabis la aktori parolar bone e segun la reguli (precipue la pronunco) ita lingui. Ico esis entuziasmiganta ed on havis sentimento pri plu granda autentikeso, e, fine ma ne min importante, ita lingui, bone parolata, esis tre bela. Precipue la Greka, olqua havis eleganteso e rafiniteso supera a la Latina ed esis vere digna esar korto-linguo. Ma, mem tale, la Latina restis tre bela idiomo, potenta e sonora, multe plu bela ed eufonioza kam la senviva Latina docata da nulsavanta instruktisti. Un de la aktori (ilta qua pleis la rolo di Antonius) esis tante entuziasmoza, ke, pos la filmifo, il deklaris ke la Latina devus divenor la komuna linguo di Europa. Evidente, il ne konocis la existo di nia Linguo Internaciona. Domaje, nam ol esas same bela kam la Latina ed ol esas multe plu facile lernebla...

xxx:::xxx

dimanche 29 mai 2011

VOYAJI E TELEVIZIONAL EMISI

xxx:::xxx

Recente me spektis che la Europana televizional programigeyo ARTE emiso pri la vivo e la kulturo dil chefurbo di Austria, Wien. Me astonesis per la alta nivelo kultural dil Austriani e per la eleganteso e rafinita tradicioni dil Wienani. La Wienani esas vera aristokrati qui povas rivalesar a la membri dil alta sociala klasi di London o Paris. Li havas nulo por envidiar a li, ed on povas konstatar ke li ankore juas (malgre la nuna neimporto di Austria) la rezulto di yarcentala evoluciono e kulturo enkadre di prestijoza imperio. Kompare a la Austriana siniori, la Germani esas ankore "kartoffelbauer", quankam li parolas la sama linguo ed esas samgentani. La situeso, tamen, esus probable tre diferanta se ne existabus Bismarck qua establisis la dominaco di Prusia super Germania. La Prusiani esis multe plu bona soldati kam la Austriani ma li esis anke multe min kultivita e civilizita. La situeso anke esabus diferanta se la Austriani realigabus la uneso di Germania sub lia dominaco. Ol povabus amelioresar se la Germana IIma Imperio durabus longatempe, ma ol krulis en 1918 kom rezulto dil unesma mondomilito. Pose venis la Weimarana Republiko e lua kulturala florifado, ma ol remplasesis rapide dal IIIma Imperio e lua militistal socio-koncepto. En 1945, omno esis rifacenda. Pos 66 yari de paco, Germania riganis multa prestijo, ma ol esas ankore fora de havar la brilanteso quan lia chefurbi grantas a la Angli ed a la Franci ; ed anke la Austriani danke Wien povas konsideresar kom prestijoza vicini dil Germani. Notinde, tamen, ke Berlin esas nun urbo ube produktesas remarkinda kulturala florifado envidiata da altra Europana landi. Ma versimile necesesos ankore kelka generacioni ante ke la Germani aquiros la prestijo e la civilizala brilanteso quin lia lando meritas.
Me spektis hiere anke dokumental filmo pri voyajo en Armenia. Me esis favoroze impresita, ne nur ita lando esas interesiva ye turismala vidpunto, ma anke la ibea habitantaro bone mantenis lua yarmilal kulturo, tradicioni e linguo. Malgre lia grava ekonomial desfacilaji nuna, semblas ke la Armeniani havas multo por ofrar a ni. Lia kulturo esas olta di Europana populo havanta tre orientala mori e politeso kun Greka, Persiana, Araba e Turka influi ; plu recente anke kun Rusa influi. Lu elaboras atraktiva moderna arto, precipue muzikal, tre influata da Oriento ed Ocidento. Ita lando, lua populo e lua kulturo meritas konocesar plu bone...

:::x:::

mercredi 4 mai 2011

EXTRAORDINARA ANGLI !

xxx:::xxx




[Sube esas artiklo tradukita de Franca royalista jurnalo]


"Ico esas tre bruisoza, joyoza turbo, esas tanta bruiso ke sur la balkono di Buckingham, honorala yunineto klozas sua oreli e ke la mariajitino per vidar un milion Britaniani klamanta lia entuziasmo, manifestas elua surprizo per dicar tre expresiva vorto "wau". Tamen, la mariajo di Katarina (Kate) Middleton e di princo Guglielmus (William) respektis omna tradicioni qui igas charmiva nia olda vicino e rivalo, la tante 'lontana' e proxima Albion.
La Angla populo plenesas per kontredici : lu, plu frue kam la Franci, senkapigis un de lua reji, ma nihilominus* lu mantenis la monarkio. Ne min kam ni lu konfrontesas a la defii di la globaligo, ma lu savis konservar lua pekunio. L'enmigrado ne esas min grandanombra sur lua sulo kam sur la nia, ma lu pozas a su multe min multe kam ni la questiono pri sua identeso.
La mariajo di princo Guglielmus (William) kun la nova dukino de Cambridge posibligas intelektar la motivo di co. Nome, existas interne di Anglia, dil Angla socio, dil Angla historio, familio, qua, quaze rokajo stekita en la Britaniana sulo, korpizas ica identeso.
Povas esar ke existas sendependisti en Skotia e republikani en Anglia. Ma ica republikani, pasinta-venerdie, esis nur sensignifika grupeto qua manifestis tote izolita.
Koncerne la populani, li esis ye la rendevuo dil rejala familio, t.e. ye la rendevuo di lia propra historio. E li esis tante plu fiera ke la mariajitino, nenobela, esis un de lia propra filiini.
Ad ica populani, qui kelkafoye pasabis la nokto extere, malgre la necerta bela vetero, en la skopo certesar asistar ica granda evento, omno aludis, dum ita dio, la glorio di Britania : la kaleshi e la karosi qui iris sur la avenui segun la ritmo dil troto di la kavali, la reda uniformi e la shapki havanta urso-pili dil grenadisti di la guardo, la pompo di Westminster, la palaco di Buckingham, la Angla standardi omnaloke fluktuanta, duko de Edinburgh surhavanta maxim solena uniformo quale omna homuli di la rejala familio, inkluzite la mariajitulo, ed ipsekompreneble rejino Elizabeth, God save the Queen.
La grunemi e la malhumorozi, multe min grandanombra en Anglia kam en Francia, aludis la kusto di ca princala mariajo. La plumulta Angli, koncerne li, esas tote indiferenta pri co e li esas tre justa ; nome ita mariajo - mem se Guglielmus (William) ne esas la heredonto dil krono di Britania - esas personala afero por singla Britaniano.
Lo esas to quon savigis klare la mezagrada personi questionita en la stradi da Franca jurnalisti. Ita homi vestizesis per lia maxim bela vesti, kapvestizesis per lia maxim bela chapeli, quaze singla de li devabus asistar la meso en Westminster. Pri co esas tre simpla motivo : mariajo che la rejala familio esas, por omna Angli, familio-festo. Ico esas mem la nura expliko por la joyo-explozo qua salutis singla de la du kisi kambiita dal mariajiti sur la balkono di Buckingham, ye la desavantajo dil yuna honorala damzelo.
Onu ne akuzez me pro co pri Anglamo ; nome, me havas kelka Bretona ancestri qui riturnus su en lia tombo : anke en nia lando la tradicioni egardesas. Ma oportas konstatar, se on konsideras nia republikana Statestri, ke ica extraordinara Angli savis mantenar, samatempe kam la monarkio, prestijo quan ni perdis. E tempope, ni Franci, qui esas kompatinda orfani di ta rejimo, ni preske tendencus envidiar li."

(Segun artikleto da François Couteil publikigita en la jurnalo Minute)




xxx:::xxx

lundi 11 avril 2011

REJALA MARIAJO

xxx:::xxx [Elu interesesas pasionoze pri la rejala familio. Margaret Tyler vivas cirkondata da extraordinare nekustumala kolektajo. Ye aproxime dek dii ante la mariajo di Kate e Guglielmus (William), ita retretintino apertas la pordo di elua palaco a la jurnalisti.]xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx - Segun la korespondanto en London TRISTAN DE BOURBON laboranta por la jurnalo FRANCE-SOIR, extrakturo : "Me komencis facar mea kolektajo duadek yari ante nun, ma omno aceleresis lor la departo da mea filii, nam me volis kelke vivigar mea domo." Margaret Tyler, charmanta Angla retretintino evanta 67 yari, ne cesigis elua solitareso per adoptar hundo, elu nur dedikis su ad elua pasiono : la rejala familio Britaniana ! En lua domo di Wembley, quartero di nord-London, elu trezorifis 10.000 objekti konsakrita a le Windsor : tasi, revui, libri, fotografuri, afishi, figureti e mem pupei okupas la tota teretajo di lua domo. Kom unika filiino da du genitori tre royalista, elu komencas per distranchar la jurnal-artikli pri rejino Elizabeth II lor elua kronizado, en 1953. "Me evis apene 9 yari e me tre bone memoras spektir ita evento che la televiziono. Ico esis magiala." Cetere, lo ne esas hazardo kande la unesma objekto di lua kolektajo esas vitra cindruyo, memorajo di ta dio 2ma di junio 1953, komprita da un de elua quar filii. Elua pasiono rapide instigis elu agar extrema selekti pri vivo-maniero. Ye la evo 19 yari, elu tale livas lua familiala farmodomo, jacanta en west-Anglia, por irar a la chefurbo di Anglia. "Me ne prizas vivar en la ruro, ed, ultree, ico posibligis por me esar proxima a la rejala familio. Me lektas la jurnali, precipue la revuo Majesty, olqua publikigas singlamonate la publika programo dil membri di ca familio, e se me volas partoprenar un de li, me nur bezonas vehar per la subtera treno. Lo esas vere tre avantajoza vivar en London !" Lua kolektajo kreskis, ed anke kun ol elua reputeso. Ita laste dicita posibligis ad elu renkontrar la rejino lor tri okazioni, de qui la lasta esis sep yari ante nun lor la riaperto dil memorialo konsakrita a princino Diana. "Me multe amis Lady Di, me esis un de lua entuziasmoza partisani. El adportis charmiva fresheso a la rejala familio. Tamen, me ne deziras irar a la loko ube el mortis en Paris, me preferas plu gaya eventi. "Quale exemple la mariajo di elua seniora filiulo, Guglielmus (William), kun Catherine Middleton. "Nulatempe la rejeso tante koncernesis depos la mariajo di Karolus (Charles) e Diana, en 1981, nam omni savas ke uladie li acensos sur la trono." Ye la 29ma di aprilo, elu ne esos un de ti qui lokacos tendo en la parko di Clapham (quartero en sud-London) po 95€ dum ita tri dii ed elu ne staceskos meze dil nokto por vartar alonge barili la defileo. "Me prizas levesar frue, ma me ne apartenas a la kategorio de personi pronta vartar dum la tota nokto. Tante plu, ke itadie me komentos ica mariajo direte por la Usana televiziono edukanta TLC. Me ja agis ico lor l'aniversario dil cent yari di la rejino-matro, ma lo esis dek-e-un yari ante nun. Me do hastas asistar ita evento, mem se, kun mea domo, me havas l'impreso ja travivar ica mariajo de plura monati !"----------------------------- ------------------------------------------------------------------------------------------------- xxx:::xxx

lundi 4 avril 2011

COLTON BURPO VIZITIS LA PARADIZO

ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo (Artikleto lektita en la diala jurnalo LE FIGARO) La paradizo existas, e Iesu, qua havas okuli "di qui la blua koloro similesas olta dil maro", sidas dextralatere di la Patro. Lo esas, omnakaze, to quon raportis yuna mikra Usano, qua asertas vidir klare la morto opoze a lu dum ke lu esis operacata pro gravega peritonito en marto 2003. Kande il vekis, Colton Burpo, filiulo di evangeliista pastoro venanta de interna Midwest, lore naracas esir "en la paradizo" e "retrovenir de ol". Dum la monati qui sequis, la yunuleto evanta 3 yari e duimo savigis multega detali pri lua experienco pri la transa mondo, aludante Santa Ioannes-Baptisto e la Santa-Spirito per vorti stranje konvenanta. Il dicas ekirir de lua korpo dum la operaco e vidir lua genitori preganta por ke il retrovenez a li. "Me mortis ma nur instanteto", ilu dicas, per asertar ke il pasis tri minuti en la paradizo. Segun lua patro, qua naracas ica aventuro en la libro La paradizo reale existas (Heaven is for real, editerio Thomas Nelson, 2010), la yunuleto havis nula moyeno por konocar la biblala historio quan il raportis. Un de la maxim emociganta instanti koncernas la renkontri quin il dicas havir kun lua pre-avulo same kam kun "fratino" mortinta dum preirinta gravideso di ilua matro pri qua il nulatempe audis parolar. Ica historio igos ridetar la ateisti, ma olu pasionizas Usa. Vendita ye plu kam 1,5 milion exempleri, ita libro esas indikita kom la maxim bone vendita verko che la New York Times depos tri monati. ARTIKLO redaktita da LAURE MANDEVILLE (EN WASHINGTON) oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo

jeudi 24 mars 2011

LA SAMURAYI DIL APOKALIPSO

<<<::::>>>

(Tradukuro di artikleto extraktita de mea royalista jurnalo)

Esas en la Japoniana mitologio, enorma fisho-kato nomata Namazu. Lu vivas en la tero e, tempope, kande lu snortas, lu produktas tertremi. Normale, Deo Kashima limitizas la exterflui di Namazu dum koniagar lu per dika petro. Ma povas eventar ke Kashima esez neatencema . E ke Namazu furieskez. Quale ico 'okuris' recente.
Diferante de la mobilizo qua esis la konsequo dil sismo en Haiti, de la sendaji omnaspeca, de la grandanombra adopti de Haitiana infanti, de la kompatema raportaji, la tragedio - la triopla tragedio - qua frapis Japonia ne mobilizis la Ocidentani, qui, itaokazione, ne esis jeneroza.
Quo esas la motivo di ta neintereso por ne dicar ita indiferenteso ? Ol esas simpla. Diferante del Haitiani quin onu spektis omnamaniere, ululante pri lia desfortuno, interpelante la publika opinioni Ocidentala, kelkafoye spoliante la vendeyi, interkombatante por rekuperar la sendita sokursaji, la Japoniani ne plendas. Lia desespero restas respektinda. Li interpelas nulu, neanke lia guvernisti. Li ne spolias la granda vendeyi. Li stacas en serio por rekuperar la quar tomati, la pan-peco, la bidono de aquo quan onu disdonas a li por agar tam bone kam posibla en urjanteso. Ico ne plorigas la naiva personi. Ico ne instigas a sentemacheso. Lo" vendigas" multe min bone la jurnalaro.
En 1945, dum ke Japonia jus kapitulacis, l'imperiestro dicabis a li : "Ni devos tolerar lo netolerebla". Unfoye plusa, sen lamentar nek plendar, li toleras lo netolerebla. E li trovas stacanta viri, pronta sakrifikar su por altri, volontarii por la suprega sakrifiko. Samurayi dil apokalipso. Fakulo pri Japonia, Jean-François Sabouret, explikis recente pri la Japoniana stoikeso : "Kande la desfortuno eventas, oportas afrontar lu. Kande la fortuno aparas, oportas profitar ol. Ico esas aktiva fatalismo. Ol ne esas desesperanta."
Lore li afrontas la situeso. Ibe ube altri akuzas la kolonialismo, la maligna Ocidentani, la neyusta naturo, li komencas laborar ed eniras protektanta specala vesti pri qui onu esperas ke oli shirmos ulo, e li iras a lia tasko. Kad esas rikonstruktenda mondo ? Yes. Nu, ni ne perdez valoroza tempo per gestadar, ni havez fido nur a ni ipsa, ni strangulez la nukleala fairo quale nia ancestri vinkis mitologiala draki...

Redaktita da Alain Sanders

<<<:::>>>

mardi 15 mars 2011

150 YARI ANTE NUN : SEPARO-MILITO EN USA

<<<:::>>>

Balde, onu celebros la 150ma aniversario dil separo-milito en Usa (tale adminime nomas ol mea samlandani : "guerre de sécession" en la Franca patuazo*). La nord-Usani preferas nomar ol : intercivitana milito dum ke la sudani kelkafoye preferas nomar ol : milito dal nordana atakanti. Me savas tre poke pri ta milito, me devos serioze studiar texti che la interreto qui pritraktas ol, nam me intencas publikigar artiklo pri olu che KURIERO INTERNACIONA. Ne omno esis blanka o nigra e ne existis benigni unlatere e maligni altralatere. Singlu havis motivi por kombatar. Tamen, me remarkis ke lo esis la elekto di Lincoln qua produktis ica milito. Altra persono, forsan, povabus evitar la katastrofo. To quo tamen, tre impresis me esis la fakto ke nordana eminento ante entraprezar la milito dicis (me citas aproxime e nur segun memoro) : "Ni devas punisar ica maligna populo dil sudani." Lo esas preske exakte la sama vorti quin eminenta nord-Franco dicis, sisacent yari ante lore, ante komencar la kruc-milito kontre la kataristi : "Ni devas punisar ica maligna gento dil Provencani (sud-Franci)". Bizare amba militi esis militi dal nordani kontre la sudani kun la sama heroeso e romantikeso e tragediala eventi, destrukti, e partala gentocido. Ed, ambakaze, naskanta civilizo nihiligesis.
Amba militi havis ideologiala motivi : koncerne la kruco-milito, lo esis la kombato kontre la katarista hereziani ; koncerne la separo-milito, lo esis la lukto kontre la sklaveso. Tamen, en la kombati dal nordana Usani kontre la sudani adjuntesis anke ekonomiala interesti. Pri Lincoln, me ne ja povas judikar, nam me ankore havas tro poka informi pri lu. Ma a priori il ne tro plezas a me e me havas la sentimento (juste o nejuste) ke il esis superba, puritanista e netransaktema viro. Lo ne esas ye lua honoro ke il ne hezitis entraprezar tala milito sen serchar evitar ol, tale produktante plura cent mili de mortinti ; ed ica konflikto esis la maxim terorinda de ti qui tillore konocesis. On mustos vartar til la unesma mondo-milito en Europa por subisar konflikto same kruela e kun la sama ampleso.
La grandeso e la povo di Usa pagesis po pavoriganta preco di sango e lakrimi.
Ma ita milito esas parto de la nacionala miti fonderi di Usa, e me memoras vidir plurafoye la filmo "Gone with the wind", relatanta la vivo di altaklasa sudana familio lor la separo-milito. Ica filmo esas klasikajo dil cinemo ed esis mondala suceso. Forsan pro la 150ma aniversario di ca konflikto on devus montrar ol plusafoye chetelevizione. "Gone with the wind" ne oldeskis ed esas same romantika e pasionoze interesanta kam lor lua unesma difuzo. Nome, ol esas sentempa ed apta emocigar e komprenesar en omna tempi ed epoki.

<<<:::>>>

samedi 26 février 2011

NAPOLEON ED HITLER

xxx:::xxx

Kelka monati ante nun, me iris a la monumento di "Les Invalides" en Paris, olqua esas ulaspeca militistal muzeo. Ol kreesis da rejo Ludovikus XIV (1643-1715), qua volis ofrar shirmilo ed hospitalo ad olda militisti senpekunia qui servabis lu. Imperiestro Napoléon I-ma (1804-1815) okupesis anke pri ol ed en 1840, lua restaji transportesis de lua exileyo Santa Helena adibe e "Les Invalides" divenis lua mauzoleo.
Kande on vidas en ita muzeo, la kirko ube jacas la tombo di Napoleon, onu esas profunde impresata. Multa stranjera turisti (e ne nur Franci) venas ad ica loko e facas homajo al imperiestro. Napoléon esas historiala gloriajo di Francia e nulu kontestas ico e, ne nur Franci, ma anke mult exterlandani, qui venas an lua tombo, manifestas la admiro quan li havas ad ica granda viro. Il esas fiereso-motivo por la Franci e rajuntis Alexandros e Iulius Caesar kom glorioza konquestanto di mondala importo en la memoro di la historio.
Tote altra esas la fato di Hitler. Il ne havas tombo, jacas en la tenebro di la historio quale historiala demono ed havas odoro di sulfuro prefere kam incenso di glorio. Il konsideresas nun kom la maxim granda malfacanto dil historio e lua reputeso superiras olta di omna cetera granda krimininti historiala (Gengis Khan, Stalin, Pol Pot, Mao Zedong). Nulu audacas deklarar su necelite lua admiranto. E tamen...
Napoléon esas gloriajo di pasinta tempo qua ne plus retrovenos nam lua famozeso debesis nur a lua prodaji, dum ke la demono Adolfus Hitler poslasis ideologio rasista, qua, certe dum plura yardeki esis komplete senkreditigita pro ke on tro bone memoris la abomindaji ed hororaji qui facesis ye la nomo di ta ideologio. Ma la tempo pasis e la siniori di lo "politically correct"-a impozis lia fola ideologio, qua multarelate esas la exakta kontreajo di olta dil Hitlerani. Pro la destruktera folaji di ca ideologio, qua esas same mala kam la monstrala nacionalismo e rasismo dil III-ma Imperio, multa yuna homi nun en tota Ocidento, ya mem en la tota mondo, atraktesas dal nacionala socialismo e lua idei ed esas celita partisani di Hitler. Napoléon esas definitive mortinta ed enterigita, malgre la oficala admiro ed honorumi direktita a lu, kontre ke Hitler esas ankore terorinde vivanta malgre la historiala inferno ube lu sejornas. Ico povabus evitesar. Ma la ecesi da foli, qui posedas nemeritata povo, igis lu itere populara en kelka medii. Me esas tre sucioza, nam che la interreto florifas en multa landi retala situi di homi qui ne plus celas lia adhero a la tamen absurda ed extremista idei dil nacionala socialisti. On povas nur desfacile, o forsan mem neposible, kombatar ica ideologio nam la koshmarala socio en qua la siniori di lo "politically correct"-a koaktas la Ocidentani vivar esas nur tro bona e tote nemeritata argumento por la partisani dil pasinta e diablatra Guidisto.

xxx:::xxx

dimanche 13 février 2011

TANTUM ERGO...

XZXZXZ===XZXZXZ

Depos kelka semani, me ne plus iras a la kirko Santa Nikolaos dil Kardoneto en Paris. Ico nule signifikas ke me definitive abandonis ol, ma me intencas irar nur tempope adibe. Quala esas la motivo pri co ? Kelka semani ante nun amiko framasono (!?) - yes on povas esar konservema, esar royalista ed havar framasona amiki, qui cetere anke malgre lia aparteno havas konservema opinioni - informis me pri la existo di la parokio Santa Rita en Paris ube on praktikas la tradicionala liturgio en la Latina (Tridentana liturgio) uzata anke en Santa Nikolaos dil Kardoneto. To quo tamen ne tro plezas a me che la sacerdoti di Santa Nikolaos esas la fakto ke li promisas tro facile la eterna flami dil inferno a lia religiani pos lia morto. Se onu ne amas suficante Deo, quan li prizentas quale flogema Patro, lore on iras a la inferno. On havas disputo kun familiani ed onu ne rikoncilias su, lore on iras a la inferno. Poreterne. Ico esas tre kontre-produktiva, precipue kande onu esas plu tradicionalista kam ferma kredanto, nam cakaze on havas la impreso ke ica sacerdoti traktas lia religiani quaze li esus stulta infanti quin on volas pavorigar per rakonti pri volfi e sovaja bestii (se li ne esas saja) por igar li obediema. Ica Ekleziani esas integristi.
Me do iris a Santa Rita e me impresesis agreable per la liturgio qua esas mem plu bela kam en Santa Nikolaos e memorigas plu bone da me mea yuneso, nam la sacerdoti ibe esas plu fidela a la anciena tradicioni. Precipue la Kyrie Eleison esas kantata exakte quale olim ed esas emociganta pro lua beleso.
Certe, la parokio Santa Rita esas anke en aparta situeso, nam ol reprezentas la Gallikana Eklezio, t.e. la Eklezio di Francia (Gallia en la Latina) qua olim esis quaze sendependa de Vatikano, quankam ol agnoskis la papo kom chefo dil Eklezio, ma nur platonale e sen vera povo. Santa Rita esas la restajo di ca Eklezio desaparinta pos la unesma koncilo di Vatikano (1870). Ica aparta situeso nule jenas me, nam me ne esas fanatika partisano dil Vatikano. Ultree, la Ekleziani di Sainte Rita asertas ke li esas nek integristi nek modernisti nur tradicionalisti e li ne probas timigar ed infantigar sadismale lia religiani per frequa aludi a la fairo ed a la flami eterna dil inferno.
Tamen, me ne plus esas tote yuna, e me timis ke ico esas forsan tro bela e ke esas celita malaji, qui koaktos me retrovenar senrestrikte a Santa Nikolaos, malgre lua severeso. Tante plu ke me konstatis ke la parokio Santa Rita havas ligili interretal kun tre kritikinda sinistrana movadi katolika. Fine, me rezolvis ke me savos plu bone la reala situeso, se la sacerdoti di Santa Rita uladie diskursas pri politiko.
Dum la unesma semani, nulo eventis, ma hodie la predikanta sacerdoto aludis la Romana Imperio quan il komparis ad ula formo di nazismo durinta dum kin yarcenti vice nur dum dek-e-du yari por la nacionala socialismo. Ico tre agacis me e mem shokis me, nam forsan ne omno esis bona che la Romana Imperio e kelka imperiestri havis nulo por envidiar a le maxim mala "yobs" (yuna banditi) di moderna Britania ; ilqui esas la maxim violentoza e kruela stradobubachi e banditi dil mondo. Ma entote la Romana Imperio esis yuro-Stato ube regnis ordino, sekureso, ofte yusteso e mem - dum plura longa periodi - prospero, sen notelerebla opreso. Plu tarde il parolis pri la homala yuri, qui lua-opinione devus anke equilibresar per homala devi. Ico kelke quietigis me, nam lo signifikas ke adminime il ne esas fervoroza sinistrano.
Ma me remarkis ulo tote aparta, nam inter la kantiki esis la Tantum ergo da Haydn. Me rapide rikonocis la melodio dil Germana himno Deutschland über alles. Men tre amuzis askoltar sub formo di kantiko en la Latina, ica belega himno. Plu tarde serchante che la interreto, me konstatis ke mea impreso esis justa. Nun, me esas preske quietigita, nam la admiro a la Germana tradicioni esas preske la certeso di tre tradicionala e konservema mento. Do, me ne plus kredas ke me bezonas timar... Cetere, homi qui mantenas la Tridentana liturgio en la Latina povas esar nur konservema e nule extremista sinistrani. Ma me havis ofte tanta mala surprizi en la pasinta tempi ke me preferas esar cirkonspekta.

xzxzxz===xzxzxz

lundi 31 janvier 2011

LA SURPRIZI DIL DESEGNITA BENDI

:::-:::

Kelka monati ante nun, me lektis artiklo che retala pagino di integrista katoliki. Li savigis ke la heroulo Tintin dil desegnita bendi (onu dicas anke kartuni*, ma me preferas uzar la tradukuro dil Franca vorto pro ke ol esas facile komprenebla e ne bezonas steleto) da Hergé havas kom modelo la fashista Belga guidanto Leo Degrelle, pose diveninta nacionala socialisto e granda admiranto di Hitler. Fakte esas granda simileso inter Tintin e Leo Degrelle, nam Tintin pensigas pri adolecanta Leo Degrelle kande on regardas la fotografuri di ilta. Adolfus Hitler tre prizis ica laste dicita ed unfoye il dicis ke se il havabus filiulo, il tre dezirabus ke il esez simila a Leo Degrelle. Mem, asertite, la hundo di Tintin, nome Milou, havis modelo che hundo qua esis talisman-bestio di Hitler e lua soldata kompanuli dum la unesma mondo-milito. E li montris fotografuro por apogar ica tezo. Pri ico, tamen, me havas dubi nam carelate lo povus tote bone esar hazardo. Ma hiere, me havis granda surprizo, nome me esis memorigata da historiala blogo ke la 30ma di januaro esas la aniversario dil kapto-povo da Adolfus Hitler en Germania. Lore me serchis artiklo pri Hitler en la Germana che Wikipedia e ye mea astono, me konstatis ke la fotografuri di Hitler pensigis da me pri altra persono. Ma yes, ico esas la altra heroulo dil desegnita bendi pri Tintin, nome kapitano Haddock !!! Se on deprenas la labio-barbo di Hitler, lua har-fasketo e se on adjuntas a lu barbo, on obtenas ulo qua ne esas tre diferanta di kapitano Haddock. La posturi di kapitano Haddock e la expresuri di lua vizajo infalible havas traiti komuna kun Hitler. Hitler kom maristo ! Tamen, ico ne posibligas pensar ke Hergé esis fanatika fashisto o nacional socialisto, nome quankam il havas simpatio por kapitano Haddock, nam ica aludita persono esas benigna kerlo, il esas anke olda ebriero, facile iracebla, ne tre ruzoza e pasable ridinda. Se Hitler rikonocabus su ipsa en ita persono, Hergé probable pasabus kelka tre mala instanti. Pose me questionis me kad esus altra historiala persono en la Tintin-albumi, e, yes, me sempre opinionis ke la Italiana kantistino Castafiore pensigis da me pri altra persono ed ica altra persono esis...Mussolini. On imaginez Benito Mussolini kun lokli ed hominala vizajo ed on obtenas ulo tre simila a la Castafiore. Anke cafoye Mussolini esas perfekte ridindigita. On savas ya ke Hergé havis tre konservema idei e do ico povus explikar la selekto di lua personi di desegnita bendi. Ma altralatere il ridindigas abundante lua "fashista" heroi.
Pose, me pensis pri la altra tre famoza desegnita bendi pri Asterix. Kad existas simila "esotereso" pri lua personi. Kompreneble yes, certe ! la habitantaro di mikra vilajo Galla qua rezistas energioze e sen febleso kontre la Romana okupanti dum ke omna altri cedis, pensigas ne pri la Galli (ancestri dil Franci) ma pri la Hebrea populo, qua rezistis kontre la Romana okupado e nulatempe lasis su asimilar da lua konquestanti. Li rezistis til lia kompleta exhausto ma 'jame' cedis e la Romani ne povis vere integracigar* ica heroala populo en lia imperio. Notinde, ke la autoro di Asterix, Goscinny, esis Franca Hebreo. Tre versimile il pensis prefere pri lua samreligiani kam pri la ne aparte remarkinda e laudinda Galli, ma il ne audacis necelite montrar Hebrei, nam esis ankore tre forta e potenta antisemidismo en la mondo, e pro prudenteso, il preferis prizentar Galli. Ed Asterix esis tre sucesoza.
Kande me pensas pri ico, me esas tre surprizita nam esas apene imaginebla konceptigar da la meznombra homi, ke autori di DB-i (Desegnita Bendi) celas lia vera opinioni sub fiktivajo-personi e -fakti. E pro ke on parolas pri fiktivaji, yen anke la cienco-fiktivaji agas simile. Me aludis en preirinta mesajo la Usana televizional serio STARGATE ube enti nomata "Go'auld"-i esas pavoriganta karikaturi reptera dil Hebrei. E la autori ne haltas per ico, plu tarde, en ita serio, bonfacanta Exterterani nomata le "Ase" reprezentas nordala e Skandinaviana deaji. Pose fanatika religiani nomata le "Uri" qui volas konquestar l'universo ed koaktas lia adepti agar senfina prosternadi reprezentas preske necelite la Mohamedisti.
Me supozas ke kande la necelita reprezento di personi od homala grupi, pro diversa motivi, ne esas posibla, lore esas autori qui prefere kam tacar refujas en la fiktivaji e komprenos lia aludi ti qui povos. Ico versimile existis de omna tempi. Forsan se on reflektus bone on povus havar altra surprizi...

:::-:::

mercredi 12 janvier 2011

PRINCO O NULO

:::<<<>>>:::

(Pro ke me esas royalisto, me tradukas afecionoza-ironioza artiklo da royalista jurnalo pri Princo de Wals)

"Princo Karolus (Charles) esas la preferata persono di ca rubriko. Pri ekologio, tradiciono ed espritaji ne esas ulu plu apta kam il. Nulo de to quo esas kontre-moderna esas stranjera a lu. En ilu interrenkontras la philosophia perennis e la Gaia-hipotezo, la pensado di René Guénon ed olta di Antoine Waechter. Nur en Anglia onu trovas ankore tala personi. Depos la morto di Teddy Goldsmith, fratulo di Jimmy e fondero di "The Ecologist", lu esas la lasta reaktemo dil ekologio. Esas cetere en lua maxim recenta libro - belega edituro, kun kragi e luxoze ilustrita -, Harmonio, Nova maniero regardar la mondo, ekologiala deklaro di kredo digna de la Tao dil ekologio da Teddy Goldsmith, Karolus, koncerne lu, esas la Tao dil ekologio surhavanta "kilt" e kostizita veluro.
Il edukesis che bona skolo, nome olta di lord Mountbatten, lua patrala preonklulo, lasta vice-rejo di India e di sir Laurens Van der Post, heroulo dil Duesma Mondo-milito, Jungana filozofo, di qua la aventuri inspiris la filmo Furyo. Ico esis bona debuto en la vivo por ta qua unesme sidabis sur la benki ek harda ligno di la Britaniana kolegii, aparte olti di Gordonstoun, en Skotia, ube praktikesis korpala punisi e frosto-dushi. "Tu esos viro, mea filiulo", quale konsilis ico Kipling en un de lua maxim famoza poemi. E, koncerne la kazo di Karolus, rejo, se ulatempe rejino Elisabeth, lua matro, transmondeskus.
Lua grand eroro esis spozigar la ancestro di Lady Gaga, nome yuna aristokratino havanta idei naiva e romanema, Diana Spencer, diveninta Lady Diana (o Lady Di por le "groupies"). Ilun elu insidiis. Camilla salvis ilu. Camilla e l'ekologio. Nome la vera rejio di Princo de Wals esas min multe la Britaniana krono kam la mondo quan il trairis grandapaze kom kastelestro. Ilun onu surnomizis la verda princo, Karolus la Verda, farmisto, botanikisto, profunde religiala kredanto, specalisto pri sakra arto, obstinema desestimanto dil modernismo, dil ateismo e dil nuntempa arkitekturo, ilu, qua ne esas desproxima pensar ke Le Corbusier, ilqua fanfaronis fabrikar "mashini por habitar", esis un de la posibla vizaji dil diablo. Parolante pri London, il dicis uladie : "La arkitekti facis plu multa malaji kam la Luftwaffe dum la milito."
Yen kontre-modernulo, qua esas tre skeptika pri la bonfaci di ta progreso olqua enduktis la deskonkordo ibe ube antee regnis la harmonio. Il deziras ardoroze "revoluciono di lo duriva". Ita du vorti esas certe kelkete desnobligita, ma ne por ilu. Inter la siniori di ca mondo, ca princo esas ya la unika revolucionano autentika. Quale debesas, lua revoluciono esas reakto. Se vu dubas pri lo, irez do vizitar lua ekologiala farmodomo, ube il rivivigas rustika animalo-speci, departante de la Shetland-bovini til la Aberdeen-Angus-bovi tra la Suffolk-mutonini. Ica omno sen antibiotiki, sen GMO-i, olqui esas lua du nigra bestii. La futuro, segun il, apartenas a la homeopatio ed a la alternativa medicini prefere kam a la molekulal kemio.
Omno quo acensas konvergas, dicis patro Teilhard de Chardin. Tale on povas parolar pri Karolus, qua iras querar en omna granda tradicioni religiala la komuna lumo-nukleo. Il trovas olu che la sakra arto, de la templo di Angkor Vat til la Parthenon, de la katedralo di Chartres til la moskeo di Lahore, ibe ube konservesas ica "gramatiko di la harmonio", qua esas tante kara ad ilu. Ico esas "ora filo" qua interligas omna granda tradicioni e quan il probas rinodigar en Harmonio."
LIBRO : Princo de Wals, Harmonio, Nova maniero rigardar la mondo (kun Tony Juniper e Ian Skelly). Ita libro troveblesas en diversa lingui.

:::>>><<<:::

dimanche 2 janvier 2011

LA KOMUNA LINGUI

(((:::)))

Hiere, me rilektis la historio di la Germana linguo e la elaboro di la komuna linguo super la dialekti. Diferante de la Franca, ube la problemo ne pozesis, nam la dialekto di Paris, qua esis olta di la rejo divenis la komuna linguo ed impozesis kom tala, la Germani, havanta febla centrala povo, mustis krear komuna linguo surbaze di la diversa dialekti per mantenar to quo esis komuna ed eliminar la tro lokala apartaji. Ico duris dum plura yarcenti, ma fine li sucesis nam ulaspeca nacionala sentimento e la aspiro a komuna linguo existis. Dum la yarcento XVI la protestanta reformero Luther tradukis la biblo a modelatra linguo imitanta la administrerial idiomo di la kancelerio di Saxonia (lua regiono) ed on povas dicar ke quik de ta tempo la komuna literaturala Germana idiomo existis.
Onu parolas ofte pri Eliezer Ben Yehudah koncerne la rinasko di la Hebrea linguo, ma ilu sola ne rivivigis ol. Ja dum la XVIIIma yarcento existis en Mez-Europa nacionalista Hebrea movado, qua komencis imprimigar jurnali en la Hebrea e dum la XIXma yarcento komencis existar Hebrea familii di Polonia qui vice docar la "yiddish"-a idiomo a lia filii, docis a li la Hebrea kom matrala linguo. Eliezer Ben Yehudah nur plufortigis energioze ica tendenco en Eretz Israel e, fine, danke lua esforci, ma ne nur danke lua esforci nam la deziro a nacionala linguo esis forta che la Hebrei, la Hebrea ridivenis vivanta linguo uzata en la singladia vivo en la lando Israel.
La diferi inter la Latinida lingui esas olti di dialekti di la sama linguo. Certe, onu interkomprenas nur desfacile, ma esus ankore posibla en la Latinida mondo elaborar komuna linguo, nam la Latinida dialekti havas ankore multa komuna traiti e vorti. Tamen, ne eventas tale, nam la deziro a tala komuna idiomo, ho ve ! ne existas. E la absurda nacionalismi linguala esas tro forta. Certe, la kreeri di Interlingua - kuza idiomo di Ido - elaboris tala linguo. Ma stranjege, ol havas neexplikeble min multa suceso che la Latinidi kam che la Slavi e la Skandinaviani.
Koncerne Ido, lua skopo esas konsideresar kom komuna linguo super la Europana dialekti. Tamen lua suceso e difuzo esas mem plu mikra kam olti di Interlingua. Esas bona motivi pri co : le "dorftrottel" (kretini) qui volis reformar olu sencese e diskutar senfine pri lo, danke absurda principi linguala, tre nocis Ido ed impedis omnamaniere lua difuzo e preske cesigis lua existo. Ma anke hike indijesas solida populal aspiro e volo. Fakte, en Europa ne existas ulaspeca nacionala sentimento e nulo facesis por naskigar e developar ol. La Siniori di lo "politically correct"-a pensis pri Europa kom merkato ed experimento-tereno por la globalismo e nule kom komuna patrio di omna Europani. La rezulto esas ke la Europani ne pensas havar komuna linguo qua esus la posedajo di omni e ne lokala idiomo impozata kom oficala linguo ad omni. Se ni volas prosperigar Ido, ni absolute devas facar du kozi : 1°) Renuncar la idiota principo di senfina perfektigado di nia interlinguo per ne-cesanta diskuti. 2°) Esforcar krear omnamaniere movado qua probus naskigar sentimento di Europaneso che la Europani (linguala, kulturala, ma dum evitar politikala ideologio). Le maxim inteligenta de ni devus entraprezar la serchado di meceno por realigar ita skopo. Nur tale Ido povus havar chanci difuzesar e prosperar...

))):::(((