LA KATINO E LA VERDA HANYUNO

 

(Hike esas naraco dal Franca skriptisto dil XIXma yarcento di qua la nomo esis Théophile Gautier e qua tre amis la animali, tote aparte ilua katino, quan il nomizis siorino Théophile.)

Siorino Théophile esis rufa katino havante blanka pektoro, rozea nazo e blua pupili. El esis sat familiara kun me e ne jenesis por haltigar lor la paso dum la repasto, la peco quan me portis de mea plado a mea boko.

Uladie, un de mea amiki, departante a voyajo por kelka semani, konfidis a ni sua papagayo por sorgar pri lu dum sua absenteso. La ucelo sentante su desorientizita acensabis, per la helpo da sua beko, til la altajo di sua perchilo e lua okuli esis trublegata. 

S-ino Théophile nulatempe antee vidabis papagayo ; ed ita animalo qua esis nova ad elu, produktis ad el evidenta surprizo. Nemovante el regardis l’ucelo kun astono : « Sen irga dubito, elu pensis, ico esas verda hanyuno. »

La katino saltis ad la infra parto dil tablo ube el establisabis sua observeyo. El iris ad angulo dil chambro, rapidege, havante basa kapo, tensita spino e pronta saltar bruske.

La papagayo observis la movi dal katino kun videbla desquieteso : lu herisis sua plumi, bruisigis sua kateno, levis un de sua gambi dum agitar la fingri ed akutigis sua beko sur la bordo di sua manjotrogo. Lu havis l’impreso esar minacata.

Tamen la katino, kun okuli regardante fixe al ucelo, semblis dicar a su en parol-maniero quan la papagayo tre bone komprenis : « Quankam lu esas verda, ca hanyuno esas probable saporoza disho. »

Elu kelke proximeskis ; elua rozea nazo fremisis, el duime klozis sua okuli, ekirigis e rienirigis sua ungli.

Subite elua dorso rondeskis , e per salto el atingis la perchilo.

La papagayo vidante ke il esis minacata, klamis subite : « Ka tu dejunis, Jacquot ? » Ita frazo tre pavorigis la katino qua bruske retrosaltis. Pistolago pafata an lua oreli ne produktabus ad el plu granda teroro.

E l’ucelo qua intelektabis ke sua paroli esis sua maxim bona defensilo, klamis lautege :

« Ka tu dejunis Jacquot ? – Yes, yes. - Ed ek quo ? – Ek rostajo dil rejo. »

Pose il kantis per surdiganta voco :

Kande me drinkis klara vino,

Omno jiras, omno jiras en la taverno.

La katino, komplete stuporigata, desproximeskis pokope, segun semblo dicante a su ipsa : « To ne esas ucelo, to esas sioro, lu parolas. »

(Segun Théophile Gautier)

 

KAMBODJA: BRAVA RATO

Animali, qui esis ordenizita pro lia brava agi, ico ja eventabis, komencante per la famoza kolombo Vaillant dil fuorto di Vaux dum la batalio di Verdun. Taspeca gratitudo esas mem fako di la PDSA, People’s Dispensary for Sick Animals, fonduro kreita en 1917 dal Anglino Maria Dickin e qua ordenizas depos 1943 la animali remarkita pro lia servo por la armeani o por la civila defenso. On memoras la hundo Diesel, ocidinta lor asalto kontre-terorista dal « Raid » en Saint-Denis dum la yaro 2015ma, e qua recevabis la « Dickin Medal », prizentata kom la « Victoria Cross dil animali ». T.e. hundi, kavali, kolombi, konseque ico esas sat frequa evento ; ma ordenizar rato, ico esas sendubite unesma foyo. Magawa, giganta rato di Afrika, recevis dum la 25ma di septembro 2020 la Ora medalio, qua esas la duesma maxim alta premio dil PDSA. Edukata dal asociuro Belgiana « Apopo », Magawa intervenas depos sis yari en Kambodja por detektar la torpedi, qui singlayare, depos plura yardeki, pluduras igar viktimi. Segun la deklari dal asociuro, Magawa posibligis, danke lua exercado e lua akutigita flarado, sekurigar plu kam 14 hektari ek tereno, per detektar plu kam 70 torpedi od eskombri di danjeroza explozili, tale salvante versimile multa vivi.

VIDEO-KONFERI

 Nunepoke pro la koronaviruso, la homi ne plus audacas irar a tre fora loki por interrenkontrar, nek mem por renkontrar ancien amiki lokala. Ico aceleris evoluciono, qua ja lente progresis, nome la Idisti (e mult altra Interlinguani) rezolvis interrenkontrar ed interparolar per videokonferi. Komence, ico esis marveloza ed atraktis multa homi. Ma nun la Idisti fatigesis pri co, e, kustumale la videokonferi ne plus atraktas multa personi. Ni perdas l'okaziono uzar nia komuna parolmaniero.

Olim, la Idisti havis renkontro nur unfoye dum la yaro ed ico esis granda joyo e plezuro rividar old amiki e videskar nov amiki ed on tre juis parolar en Ido e vivigar ol.

Semblas ke la teknikala progreso ne adportas olua omna frukti - precipue ye la kulturala nivelo - nam la homi konsideras kom tote naturala kozo ulo qua olim esabus konsiderata kom miraklo. La videokonferi esas tamen utila e plu bona kam nulo, ma, duminstante, oli ne esas tre satisfacanta

Tamen, me pensas ke vakanco-klubi, adube homi de multa nacionalesi venas povus esar bona instigili por lernar e praktikar Ido ed uzar videokonferi. Nome, olim la sejornanti di vakancoklubi kande li lernabis ula interlinguo en la klubi ne plus havis la posibleso uzar ta linguo pos lia vakanco ed obliviis ol e ne plus interesesis pri ol. La videokonferi ofras a la vakancoklubi, qui volus promocar Ido, nova posibleso por pludurar parolar dum la tota yaro en nia komuna idiomo ed ico esus plusajo por la klubo qua povus animar ca konversadi e promocar nova vakanco-vilaji en maxim diversa landi ube nia komuna linguo parolesus e tale facar reklamo por ke la sejornonti atraktesez da ta vilaji. Ito, regretinde, ne ja existas ma esus bon ideo.

KANTAS EN ITHAKA LA NAKTIGALI

 Kantas en Ithaka la naktigali

Super la cedri-boski sur la rivo

Dil mar qua resonas qual' cimbali

Kontre la roki. Quale pura nivo

Iradias en cielo stela perli.

E hike, dume, krias nur l'or-merli,

La mikra rivereto kalme pasas

E cirkum alta popli qual' girlando

Korniki ronde flugas e kroasas

Kande printempo kreskas en Was-lando

Tamen parolas kun la sama emoco

Ponti, tra la spaci e la loki:

Qual' Pentekosto-vento lia voco

Es inspirata da la sam advoki.

Simile rozin ulu disfaligas

Ed altra manuo nove lin riligas.

(Da Anto van WILDERODE, tradukita da Andreas JUSTE)