samedi 18 décembre 2010

LA MERKATI DI KRISTNASKO

:::>>><<<:::

Difuzesas en Francia nun, depos un yardeko, novajo simpatiinda ed agreabla, nome la merkati di Kristnasko. Olim, ita Kristnasko-merkati esis tote nekonocata ecepte en Alzacia en la urbo Strasbourg. Dum la Mezepoko, ibe, existis merkati (kun butiki quale oli povis existar dum la Mezepoko) lor la periodo di santa Nikolaos (santulo tre famoza en est-Francia). Dum la yarcento XVI, eventis la protestanta Reformo ed ol adoptesis en Strasbourg. Pro ke la santi ne agnoskesas dal protestanti, la nomo di merkato di santa Nikolaos divenis tre ne-oportuna. Quale agar ? Pro ke la periodo di santa Nikolaos esas tre proxima ad olta di Kristnasko, segun sugesto da evangeliista protestanta pastoro, la urbo Strasbourg rezolvis en 1571 chanjar la nomo di merkato di santa Nikolaos ad olta di merkato di Kristnasko. Tale, la komerco povis pludurar existar sen ofensar la adepti di la nova vinkanta religio.
Ica merkato di Kristnasko permanis dum plura yarcenti e prosperis en Alzacia. Dum la fino dil XXma yarcento, ol developesis per divenar splendidajo konocata ne nur en Francia, ma anke ulagrade en la tota mondo, nam turisti di la tota mondo venis a Strasbourg dum ita periodo. Lore, ye la extrema fino dil XXma yarcento, ica merkati komencis difuzesar ed existar en diversa altra regioni di Francia. Kelka dii ante nun, me iris a la merkato di Kristnasko havanta loko en la esto di Paris. Ico esis agreabla e simpatiinda loko, tre gastamika, quankam sen aparta splendideso, ube on povis komprar omnaspeca necesaji por pluagreabligar la Kristnasko-festo. Ne-eviteble me vidis kelka charmanta yuna Japoniana turistini italoke. Evidente ico esas komercala entraprezo, qua havas nun granda suceso, malgre la quaza desaparo dil Kristana fido. Ma la tradicioni e kustumi vivas plu longatempe kam la religiala fido e posvivas ol...

:::<<<>>>:::

mercredi 15 décembre 2010

LA KLIMATALA PLUVARMIGO : KAD MENTIO O MITO ?

:::<<<>>>:::

Depos multa yari nun, onu repetachas a ni ke la globala klimato pluvarmeskas dramatatre e ke ico debesas a la poluteso produktita dal industrio e mem agrokultivo dil developita landi. Komence, me esis tre impresita e me kredis lo. Ma pos la varmega someri di 2003 e 2006, me konstatis ke la sequanta someri - adminime en Francia - esis min varma kam la preirinti e mem ke oli esis kelke plu kolda kam meznombra someri. Ma precipue to quo esas impresiva esas la vintri. Oli esas sempre plu prekoca e severa. Cayare la koldeso vintrala komencis ye la fino dil monato novembro e mem komence di decembro falis nivo sur Francilia ! Francilia esas regiono di Francia qua ne havas aparte sunoza klimato, ma ube la nivo-falo esas eceptala rarajo (kustumale) ed ofte esis vintri dum plura yari sen nivo-falo. Nun depos tri yari, la vintri divenas sempre plu nivoza e kolda. E, precipue, longatempe duranta. Tale la aserto ke la globala klimato pluvarmeskas semblas esar fablo o mito, olqua kontredicesas da la realeso. Quale tala mito povis difuzesar ? E pro quo ? Kad ico esis por satisfacar la politikala ekologiisti qui volas, segun semblo, luktar kontre la kapitalismo e l'industrio per difuzar tala mito ? Regretinde ol funcionas nur en Europa. La Usani ne volas kombatar la poluteso debata a l'industrio, neanke la emersanta landi quale Chinia ed India. Do, semblas ke la aserto dil klimatala pluvarmigo esas mito, religio, ma pro la kolda e desagreabla vintri nuna ol perdas multa de lua kredanti.

:::>>><<<:::

vendredi 3 décembre 2010

LA JAINISTI

:::<<<>>>:::

Recente, me lektis libro redaktita da Indiana jainisto qua habitas nun en Anglia. Me admiris la profunda penso religiala e filozofial dil Indiani sive hinduisti, sive jainisti. La jainismo esas religio tre minoritatal en India ma qua bone existas kun la hinduismo. La similaji inter la jainismo e la Buddhismo esas tante granda, ke kelka personi opinionas ke la fondero dil jainismo esis la Buddho ipsa e ke, pose, pro deskonkordi la du movadi separesis ed fine on kredis ke la fonderi di ca religii esis du diferanta personi, dum ke en la realeso lu esas la sama homo. Advere nulu duminstante esas kapabla konfirmar o refutar ica tezo. Omnakaze, la jainismo, diferante de la Buddhismo, ne ekiris India e restis limitizita ad ita nura lando. Ma anke altre, ol sucesis permanar en India kontre ke la Buddhismo desaparis ibe aproxime ye la XIIma yarcento di nia ero.
La religiala e filozofiala penso dil Indiani esas tre profunda e tre tolerema, talgrade ke la Kristana koncepti kompare ad oli semblas esar infantatra e fanatika. Me povis nur admirar...
Ma kande parolesas pri la doktrini koncernanta la sociala vivo, lore la autoro di ca libro : YOU ARE, THEREFORE I AM (Tu esas, do me esas) di qua la nomo esas Satish Kumar, expresas idei qui ne esas absurda, ma qui ignoras tro multa aspekti di la realeso dil nuna mondo. Tale unfoye plusa, me konstatas ke on povas esar tre inteligenta ed havar idiota idei pri certena domeni dil penso. La inteligenteso esas bona kozo, kondicione ke onu ne perdez la kontakto kun lo reala. Se ne, ol povas esar tre destruktera. Ico esas depresanta e chagrenanta konstato. Do, granda inteligenteso o genio ne esas sokurso od helpo por solvar la problemi di nia nuna mondo. Esas preferinda relatar kun homi havanta meznombra kapablesi ma qui bone koncias pri la realeso e qui forsan ne pensas tre profunde, ma ico impedas li pensar nejuste ed erorar grandaskale. La mondala historio esas plena de geniozi qui facis granda prodaji ma pose lasis la mondo en plu mala stando kam olta quan li trovabis.
On povas questionar su multe pri to quo esas vere la inteligenteso.

:::>>><<<:::