samedi 31 janvier 2015

LA ANTIQUA CIVILIZURO DI KRETA


6000 yari ante nun florifis granda civilizo en la bel insulo Kreta, jacanta en la blua ondi dil Mediteraneo, ma lua kolmo esis 2500 yari ante Kristo dum periodo di paco ed arto tam  splendida kam le maxim brilanta en la mondo. La Kretani konstruktis la urbo Knosos di qua la glorio esis lua palaco, demolisita dufoye per sismi, rikonstruktita, ma fine brulata 1400 yari ante Kristo. Li posedis tre alta kulturo e lia terakotaji, ora siglili e nobla edifici produktas ankore nia admiro. En lia freski li piktis peizaji ube perdriki, fazani e kati vagaS inter multakolora rokaji. Inter abundanta foliaro e delikata flori on vidas blua simii ed uceli gaye piktita, dum ke delfini ludas en la maro.
Lia arkitekturo montras la splendida kreuri di ta antiqua populo per portiki, korti pavizita e petra eskaleri. Li havis habila skultisti, ma lia granda verki esas preske omna perdita. Ankore restas multa mikra statueti precipue olti de religiala karaktero. Lia siglili esas ofte tre bela kun gracila dansistini, adoranti koram la dei, e bestii dil agri e foresti.

Nulu povas komprenar lia linguo nam lia skribarto esas nedechifrata. Lia frua skribarto esas 'piktogramal', ma plu tarde on trovas lineala skribarto di diversa speci. On deskovris cirkum duamil mikra tabeleti argila, olqui semblas esar inventarii. Li posedis simpla notizado decimal. Ma la pensi di ta populo esas klozata a ni ; ni ne savas kad li opinionis ke la vivo esas bona o mala ; ni konocas nek lia sajeso nek lia esprito. La barieri di linguo e skribarto esas impedili a ni carelate. Lia poeti esas muta ; ma kande ni vidas omna kozi quin li facis, la beleso di lia verki e lia amo ad homi e bestii expresata en lia arto, ni savas ke li havis probable pasioni e pensi simila a le nia.

 

John Huntley.



mercredi 28 janvier 2015

LA INSULO SAINT-LOUIS




 

Erste nomizita insulo Notre Dame (trad : Nia Damo) ol esis dum longa tempo separita en du parti, ye la nivelo di la nuna strado Poulletier (Pultye), per fosato trans olqua trovesis l'insulo dil bovini ube pasturis ica pacema rumineri. Rejo Henri IV (1589-1610) decidis la plenigo di ca fosato ma ol efektigesis erste dum la regno di lua filiulo rejo Louis XIII (1610-1643). La nuntempa figurizo di ca insuleto similesas sat bone olta quan onu facis por olu, cirkum la medio dil dek-e-sepesma yarcento, segun la inspiro dil arkitekto Louis Le Vau (Lui Le Vo). L'insulo Saint-Louis havis la granda fortuno indulgesar dal frenezio di destrukto e rikonstrukto qua atingis la chefurbo di Francia dum la dek-e-nonesma yarcento (kun tamen l'ecepto dil aperturo dil strado Jean- du- Bellay (Jan-dy-Bele) e la plularjigo di strado dil Deux Ponts (De Pon, trad : Du Ponti). Ica insulo Saint-Louis esas probable la maxim homogena sektoro dil Franca chefurbo. De tre longa tempo ol habitesis da aristokrati, artisti ed importanta personi, nulatempe ol cesis atraktar la Paris-ana eminentaro (Daumier, Marie Curie, Blum, Drieu La Rochelle, Princino Bibesco, Carco, Pompidou).

Stranjamaniere ol aspektas tamen sempre separita en du parti, la una qua esas plu turistala, jacas ye la latero orientizita vers la Cité (la altra insuleto Paris-ana), kun olua terasi, teo-saloni, magazini de pakotilio, restorerii kun keleri, l'altra parto qua esas plu tranquila e plu autentika ed ube on duras afektacar vivar segun vilajala maniero. Hike onu audas ankore kelkafoye olda Saint-Louis-ano dicar, ye l'instanto kande lu esas transironta la ponto : «Me iras a Paris».

 

Segun revuo «Gault et Millau»

 

mardi 27 janvier 2015

ANIVERSARIO DI IMPERIESTRO WILHELM II




Hodie, 27ma di januaro, esas la dio aniversarial di la lasta Germana Imperiestro, nome Wilhelm II. Omna Germana monarkiisti celebras ankore ica festo, pro ke ol memorigas li pri tempo kande Germania esis granda e potenta lando kun multe plu bona frontieri kam nun e ke ol juis enviinda prospero. Mea geavi patralalatere esis Alzaciani-Lotringiani e konseque esis Germana regnati. Mea patro memoris ke en la skoli Germana, on celebris tre solenamente la festo-dio dil imperiestro.


On naracis a me ofte la vizito da Imperiestro Wilhelm II en Metz e lua cirkumajo en 1911. Un de mea preonklini (quan me tre bone konocis pro ke el mortis erste en 1994) prizentesis kom reprezentantino di la skolo kun altra yunineto a Sinioro Imperiestro. Mea preonklino selektesis pro ke el esis la maxim bela yunino dil skolo e reprezentis la France-parolanta skolani, la altra yunineto esis pure Germana e reprezentis la nur Germane-parolanta skolani. La yuna damzeli devis vestizesar segunmaniere honorizar l’Imperiestro. La Germane-parolanta puerino havis rubandi sur lua hararo kun la kolori dil Germana standardo. Pro ke la genitori di mea preonklino havis sentimenti nacional prefere Franca, li ne volis surhavigar da lia filiino la Germana kolori, ma altralatere li ne povis pozar sur elua kapo la kolori di Francia, nam ico esabis netolerebla defio a Sinioro Imperiestro, qua havis l’afableso vizitar la skolo ube lia filiino esis lernantino. Fine, li trovis la solvuro qua esis pozar blanka koloro sur elua hararo. Tale, neutra koloro esis perfekte aceptebla.
Me preonklino, kande el parolis pri ca memorajo, raportis ke la Imperiestro esis viro havanta bel aspekto, ma il probis celar un de lua brakii, qua evidente esis kripla.
El opinionis ke Sinioro Imperiestro esis tre afabla e simpatiinda viro.
Quale on savas la fato per la mondomilito subversis omno e socio-ordino, qua segun semblo devabus permanar destruktesis nerevokablamente.