dimanche 18 janvier 2009

LONDON, KAD OL ESAS LA CHEFURBO DIL XXIma YARCENTO ?


Ol esas l'anciena chefurbo dil Britaniana Imperio, bersilo dil industriala revoluciono, esis faro di la libera mondo dum la Duesma Mondomilito e nunadie ol esas centro dil internaciona Financala mondo. London omnatempe facinis lua admiranti pro lua aspekti di urbala monstro. Kom civito ube olim agis Jack la ventro-krevero, dum longa tempo ica urbo havis en la mento dil homi imajo obskura e mem kelkafoye mizeroza, qua semblis venar nemediate de rakonto da Dickens o de graburo da Gustave Doré. Se la yari 1960, tale nomizita le "swinging sixties", same kam la veno dil "pop music" kolorizis e pluyunigis lua garden-placi ek blanka stuko, la Thatcher-a yari, e la ekonomiala severeso akompananta oli, itere retroduktis ica chefurbo a sufokanta grizeso.Oportis vartar til la mezo dil yari 1990 e la povo-arivo da alerta chefa ministro evanta 44 yari, Antonius Blero (Tony Blair), qua enoficeskis pos dek-e-ok yari de konservema guvernerio, por ke London divenez to quo ol nun esas, t.e. nova or-lando por kurioza ed ambicioza yuni.Unesme la ekonomiala kresko vidata en Britania e tote aparte en lua chefurbo, quik de la yari 1990, agas quaze magneto che Europana yunaro qua atingesas per la ekonomiala stagnado di la landi kontinental. Dum periodo de dek yari, inter 1995 e 2005, la Franca komunajo di London havas nombro qua duopleskas, tale irante de 75 000 til 150 000 ekmigrinti (300 000 en la tota Unionita Rejio). Se la ne-diplomiziti atraktesas per la oportunajo lernar la Angla e per la flexebleso di lokala labor-merkato qua ofras facile multa poke pagata labor-plasi, diferante la diplomiziti engajesas amasale che la City, qua esas la centro dil financo-mestieri e qua jacas en London.Nunadie, la City esas mem destronizonta New York kom unesma financala centro dil mondo. Raporto dal internaciona konsultanti McKinsey nome estimas ke inter 2002 e 2005 la City kreis 14 000 employi dum ke Wall Street perdis 23 000 de oli. Preske 325 000 financisti laboras en la City kontre 328 000 en New York. Depos 2002 la valoraji kambiita en la Borso di London progresis ye 8,4% kontre 6,5% en New York.
Singlayare, anekdoti koncernante la pekunio-quanto de la "bonus"-i ganata da la Londonana komercisti dissavigesas per la internaciona jurnalaro ed instigas entuziasmoze yuna exterlandani advenar. En 2006, 19 miliard "pound"-i tale disdonesis a la financisti dil City kun, segun la BBC (Britaniana radiofonala* brodkasteyo), 4000 de li recevinta plu kam un milion "pound"-i kom "bonus" singlapersone. Pos divenir milionieri, ita yuna diplomiziti selektas restar en London, precipue pro la motivo di tre avantajoza fiskala sistemo por la richa rezidanti exterlandana.Ica pekunio-adfluo en la manui di mikranombra homi furnisis, de plu kam dek yari, la moyeni por sustenar la prospero dil imoblala komerco, di la luxo-industrio, di la prestijoza fabrik-marki e dil granda restorerii. Se ico kontributas transformar London a luriva vetrino ube la richa yunaro spensas senrestrikte, lo tamen ne devas celar altra realeso : nome olta dil singladia vivo di milioni de Londonani qui ne ganas sua vivo-moyeni per la financo.
Fakte, koncerne li, la rekordi di la City klare kontributis a la degrado di lia vivo-qualeso. Certe la meznombra salario di la City atingas nunadie 100 000 «pound»-i yarale (cirkum 150 000 euri), t.e. augmento ye 21% kompare a la yaro 2006, ma lo cetera di la habitantaro vivas kun yarala meznombra salario de 25 000 «pound»-i. Singlayare kelke plu multe, la richeso di la City duktas la preci dil imoblala komerco a somiti e kontributas a la ne-egaleso dil sociala standi. Nunatempe, la meznombra preco di apartamento en London esas ye 300 000 «pound»-i. Ica supermezura kusto di lojeyo e generala preci qui anke esas ecesanta lokizas London en la maxim alta plasaro di la chefurbi maxim chera dil mondo, t.e. en la duesma rango nemediate dop Moskva. La sociala reperkuti di ca situeso esas profunda, tote aparte la koncentro dil povreso-loki : quale ico konstateblesas en Tower Hamlets ed Hackney en la esto di London. En ita quarteri kun habitantaro majoritate enmigrinta o ne edukita profesionale, la chomado-procento esas triople supera a la nacionala meza nombro, olqua esas 5%.
Ma mem por edukita e savoza profesionani pri sanesala ed edukala faki , t.e. mediki, flegistini e docisti, havar habiteyo en London divenas desfacilajo. Grandanombra esas ti qui selektas lojar ye plu kam un horo de trenala voyirado de ca chefurbo. Tony Travers, profesoro pri ekonomiko en la London School of Economics, opinionas ke nun esas vivala importo establisar minimala revenuo specala necesa en London, qua esez ye 30% supera a la minimala revenuo nacionala, en la skopo posibligar a la inferiora ed a la meza klasi pludurar vivar en ica urbego.Quankam la ekonomiala kresko e la developo dil financala mestieri di la City explikas grandaparte la nuna atrakteso a London same kam lua statuto di internaciona chefurbo, altra faktori, precipue kulturala, partoprenas la prestijo di ca urbo.
Samatempe kam la povo-aceso da Antonius Blero, nova mento e vera impetuo a progreso kaptis London e lua habitanti. Granda arkitekturala projeti, qui esas min o plu sucesinta ma same spektinda e mem kelkafoye futurema tale la Kupolo, la Yarmilo-Ponto, la Tate Modern, la turmo Gherkin, la nacionala biblioteko en Santa Pancras, la London-okulo, la Globo-teatro e la urbodomo di London, por nur citar le maxim konocata, ridonis ad ita chefurbo aspekto di laboratorio pri nov idei.Ye la sama epoko, la arivo sur ceneyo da yuna artisti same bone apta por la konceptala arto kam por la komercala strategio, qui promocesis da kolektanti e aferisti talentoza quale Charles Saatchi (ex-reklamisto di Margaret Thatcher), e da muzeo-direkteri quale Norman Rosenthal e Nicolas Serota, instigis multa Europana recensisti asertar ke London remplasis Paris kom internaciona chefurbo dil arti e dil avan-guardo.(...) Denun, London semblas esar la bersilo dil artala kreado di nia tempo. Yen signo qua ne erorigas ed esas samatempe suceso-marko : la aperto en 1997 di fako pri nunepokal arto che Christie's, qua esas la granda internaciona firmo pri aucion-vendo.Segun la recensisto pri arto Jonathan Jones, to quon London sucesas maxim bone facar koncerne arto esas la reklamo pri verko, t.e. la informilal bruisadacho. "Me pensas ke kelkafoye lo esas plu facila esar artisto en Paris, nam, kontree a London, lu ne obligesas irgakuste produktar spektajo. London esas bruisoza e violentoza ed ico havas kom konsequo ke multega regardi direktesas ad ol ed a lua artisti. En London la spekto-societo konsumas omno quo esas disponebla."La kompari a la urbo Paris dil yari 1920 ne koncernas nur la medio dil arto ma anke la nuna kosmopoliteso dil Britaniana chefurbo, qua nomizesas da uli «multakulturalismo». Cetere, lo esas pro ica qualeso qua, asertite, esabus prizentita unesmarange da la Londonana kandidataro por le O.L di 2012 ke ganesis la konsento dal Olimpiala Komitato, "Lo esas nia kulturala diverseso, nia 50 diferanta gentala komunaji e la 300 lingui parolata en la skoli dil Britaniala chefurbo qua posibligis a ni vinkar", tale rezumas Jackie Ashley, redaktisto che la GUARDIAN.Nome, se on kontemplas olu ye la alteso di autobuso kun du etaji, de-ube on povas vidar lua gentala e kolorizita quarteri e lua habitanti qui konservas la vestizuri e kustumi di lia originala lando, London aspektas quaze planetala vilajo pro ke trovesas en ol : Indiani di Neasden e di Wembley, Libanani di Edgware Road, Saudiani di Knightsbridge, Pakistanani di Southall, Rusi di Bayswater, Italiani di Islington, Bengalani di Tower Hamlets, Irlandani di Kilburn, Karibeani de Afrikana origino di Brixton, o mem Poloni di Leystenstone.Ita pacoza kunvivado qua ne fundamentizesas sur la principo di parto-diveno dil nacionala komunajo, esas tamen profunde ripozata en questiono, precipue depos la suocida atenti eventinta ye la 7ma di julio 2005 qui facesis da yuna Britaniani de Pakistanana origino. Konfero pri la temo «Kad la multakulturalismo bone funcionas ?» qua organizesis da Ken Livingstone, urbestro di London membro di la Labor-partiso, lore revelis la potenta kreskado di pri-identesa revendiki interne di la diversa komunaji di ta chefurbo.Tamen, malgre la flagranta neyustaji, la chereso di la preci, la manki di lua publika servi e la defii a la multakulturalismo, London duras atraktar la yunaro di la tota mondo danke lua dinamismo, lua netransaktemeso e pro la sentimento ke en ol omno esas posibla. Poka tempo ante la politikala departo da Antonius Blero (Tony Blair), e pos dek yari de sociala liberalismo, London duras esar la Europana chefurbo eminente, penetro-punto di Usa en Europa e heraldo dil triumfanta globaligo.


Segun artiklo da Agnès Catherine Poirier en la revuo LES COLLECTIONS DE L'HISTOIRE

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire