LA ALTRA INTERLINGUI

La plu multa Idisti venas de Esperanto, do me ne intencas parolar pri ca linguo. Ol esas nur kelke min bona e bela kam Ido, ma ol funcionas bone. La altra precipua interlinguo esas Interlingua. Interlingua esas fundamentizita sur la Latinida lingui e sur la Latina elementi di la Angla. La fonderi di Interlingua pensis ke danke lua Romana bazo, qua igas lu facile komprenebla da la Latinidi e da la kulturoza Angli, lu povus facile atraktar grandanombra habitanti di nia planeto e pose divenar la internaciona linguo eminente. Kad ica expektado esis justa ? Me ne savas, nam Interlingua havas la sama desfacilaji por difuzesar kam la altra interlingui. Ma, lo esas vera, ke Latinido povas facile komprenar ol, adminime per la lekto, ma me dubas kad lu povas lernar ol tam facile kam Ido od Esperanto (pro lua neregulozaji e nefonetikala ortografio). Tamen, on devas agnoskar ke Interlingua esas tre bela idiomo (od adminime aspektas tale) ed ico povus helpar lu por atraktar interesati. Nihilominus*, ol esas tro dependanta de lua fonto-lingui ed, exemple, ne povas uzar kompozita vorti. Pro la ne-existo dil akuzativo, la sintaxo esas tam rigida kam olta di la Latinida lingui, dum ke en Ido ni havas plu libera vort-ordino e povas facar, eventuale, plu multa stilo-efekti en la literaturo e konformesas plu bone a la mez-nombra Europana lingui.
Pro ke richa meceni Usana heredigis multa pekunio da ta movado, ol ne indijas moyeni. Lu havas kelka bona animanti ed organizeri e disponas interesiva mikra literaturo e plura bona revui. Ni povas envidiar carelate la Interlingua-movado. Ulo, tamen, astonis me kande me lektis texti en Interlingua pri ica linguo, nome eminento di Interlingua atakis violentoze la klasika Latina linguo e kontree lu laudis til-extreme la plebeyala parolata linguo. Plu tarde, me komprenis, nome per lektar altra interretaji pri Interlingua, me saveskis ke antee (til 1950) existis altra Interlingua qua ne esis olta dil IALA. Ita Interlingua esabis kreita da Peano surbaze de la Latina klasika sen deklinado(Latino sine flexione) e sen la komplikaji gramatikala di la Latina. La vortaro esas la klasika vortaro di la Latina plus la moderna vorti necesa por la vivo nunepoke. Me konstatis ke la anciena Interlingua esis mem plu bela e, precipue, plu eleganta kam olta di IALA. Kelka homi niatempe probas rivivigar ol che la interreto. Ma me dubas pri lia eventuala suceso, nam versimile li ne havas multa pekunio.
La nuna situeso di Ido ne esas tre brilanta, ma ni existas, e pro ke ni ne ja esas tre developita, omno teoriale restas posibla se ni esos kapabla trovor meceno o/e favoroza medio por la difuzado di nia preferata linguo. Ni devas serchar.