KA NI OMNA ULADIE PAROLOS "INGLISH" (INDIANA ANGLA LINGUO) ?

Kom « cocktail » de Angla e de hindi-a lingui, la « Inglish »-a (Indiana Angla idiomo), manifestas su kom linguo dil unigado di India. Ol esas segunmoda e mestica komuna dialekto, qua, eventuale til kelka yardeki pos nun, povus seduktar lo cetera di nia planeto.
Me questionas me, kelkafoye, en qua linguo la Indiani parolos kinadek yari pos nun. Semblas a me ke nia linguala futuro dominacesos per du tendenci. Nome la unesma esas la rapida expanso di la Angla, inkluzite enkadre di ti qui aspirar acesar la mikra borgezaro ; la duesma esas la nekredeble sucesoza difuzado di la hindi-a – inkluzite en sud-India (olim tre defavoroza ad ica linguo NDLT) -, qua produktesis per la granda sucesi dil filmi en la hindi-a e la grandega suceso di televizional emisi quale Indian Idol o Kaun Banega Crore Pati. Ye la renkontro-punto di ca du tendenci, on trovas « cocktail » di du lingui. Ica segunmoda hibridajo, qua nomizesis « Inglish » (kontrakto di India e di English), difuzesas en la stradi di tota India (inkluzite en la regioni ube onu ne parolas la hindi-a). Advere depos plura generacioni nia propra lingui intermixesas kun la Angla, ma la difero, nunadie, esas ke la Indiana Angla divenis la chika dialekto di la mikra e meza borgezaro, e la segunmoda idiomo parolata en la saloni di la granda borgezaro e di la maxim alta sociala klasi. La difero esas anke ke nunadie la Indiana Angla esas en favoro, nome ol esas la linguo di Bollywood, di la nacionala radiofonala* stacioni e di la reklamaro.
La yuni, nunepoke, konsideras la Angla kun plu multa aceptemeso kam mea generaciono de quaradek-yari. Li opinionas, ke ol esas kompetenteso, same kam konocar Windows, Bollywood, la televiziono, la cricket – fakte, nia tota amasala kulturo – ed ita yuni kontributas duktar ica linguo en nia habitantaro. La nacionalista intelektozi ipsa cesis blamar ol violentoze. Singla matro Indiana savas, nunadie, ke la Angla esas pasporto por la futuro di lua filio, t.e. por obtenor employo, por acesor la meza klaso, e, camotive, la skoli ube la docado facesas en la Angla kreskas quale fungi en la povra quarteri dil urbi same bone kam en la rurala arei. La Angla, diskrete, atingas omna sociala strati, ed ico esas un de la maxim joyigiva kozi por India, nun. Preske sisadek yari pos la departo dal Britaniani, la Angla divenis Indiana linguo. David Dalby, qua analizas ica fenomeno en Linguasphere, predicas ke India kontenos en 2010 la maxim granda nombro de Angle-parolanti en la mondo. Unesmafoye en nia historio, ni trovis, forsan, per la Indiana Angla, komuna linguo por omna sociala klasi, same aceptebla por nord- kam por sud-India. Ni kustumas pripensar India per dualismala koncepti – t.e. superiora kasti kontre inferiora kasti, urbani kontre rurani, moderneso kontre tradiciono -, ma me sempre opinionis ke la maxim afliktiva dividilo separas iti qui savas la Angla e ti qui exluzesas de ta savajo. La avantajo dil Indiana Angla esas ke ol povos, forsan, unionar la Indiani samamaniere kam la cricket. Povas esar ke ni travivas historiala instanto.
Ne esas facila definar exakte to quo esas la Indiana Angla. Kad ol esas mala Angla idiomo od una de nia lokala lingui ? Se ol esas la duesma posibleso, lore on havas « cocktail » simila a la franglais (Franca linguo invadata da Anglaji, NDLT). O kad ol esas fundamentala Angla idiomo a qua adjuntesas strato de lokala lingui ? Me opinionas ke la amba aserti esas justa. Kompare ad ica nova dinamismoza linguo, la anciena « tradicionala Angla di India », per qua redaktesas la tituli di nia jurnali, esas anakronismajo. Ultre lo, la Indiana Angla havas similaji a la urdu-a, t.e. la militistala slango dil Mohamedisti, qua naskis de la kombinuro del farsi-a dialekto di la konquesteri e de la lokala lingui. Same kam la urdu-a atingis la planajo di Dekkan, lor la Mongolala invadi, la Indiana Angla difuzesas a tota India danke la influo di Bollywood. Kad la Indiana Angla do reprezentas nia « konquesto di la Angla linguo »,se on uzas la famoza vorti da Rushdie ? O kad ol esas nia voyajo por « konquestar la mondo », segun la vorti da profesoro David Crystal, autoro da la Cambridge Encyclopedia of the English Language ? Segun la opiniono di ca laste nomita , la ekonomiala suceso e la granda amaso de la habitantaro di India havos kom rezulto ke la Indiana Angla esos la maxim parolata dialekto dum la XXIma yarcento. Se 100 milion Indiani pronuncas vorto ulamaniere - lo reprezentas plu multa homi kam la Britaniana habitantaro – konseque ico divenas la unika korekta maniero pronuncar ol ». Se la Britaniana Angla, pos un yarcento de imperialismo, divenis la linguo internaciona dil XIXma yarcento, se la Usana Angla esas, pos Usana XXma yarcento, la linguo internaciona di nunadie, lore la linguo dil XXIma yarcento povus tote bone esar la Indiana Angla od, adminime, Angla idiomo forte influata da India (e, min grandaquante, da Chinia).
Lore quala esos la fato di nia lokala lingui ? Segun lia defenseri, oli mortos sub la frapi di la « dominacanta linguo ». Li memorigas da ni la exempli di la Gaela e di la Walsana, qui extirpesis da la Angla. Ica personi opinionas ke ni paktis kun la diablo - certe la dominaco di la Angla prokuras a ni avantajo en la feldo di la globala komercala konkurenco – ma la perdo di nia matrala linguo plupovrigas nia personaleso. Tamen, ni mem ne esis koncianta havar matrala linguo ante la veno dal Europani. La lingui esas evolucionala objekti, ne oportas grantar tro multa importo a lia permano. La linguala nacionalismo esas mala pro ke ol esas kontrea a la deziro di la habitantaro e, tandem, vice kurajigar ita habitantaro per augmentar la nombro de docisti pri la Angla, la nacionalisti agas kontre lua (di la habitantaro) demokratiala deziri. Pro quo ni ne joyez pri la potenciala avantaji di ca linguo-adopto vice desquieteskar pri fantomala perdi ?

Gurcharan Das
- Segun tradukita artiklo publikigita en la Franca revuo COURRIER INTERNATIONAL (KURIERO INTERNACIONA)