LA REJIO DI POLEMOS

LA INDO-EUROPANA IDEOLOGIO DIL MILITO
Por la Indo-Europani la milito esas normala aktiveso relatanta lo sakra. Ol esas la chefa aktiveso di la nobelaro e konstitucas la precipua temo di grandanombra miti, legendi e rakonti raportita dal rapsodi (vaganta kantisti). La vinko donas a la militisti la potenteso, la « neperisiva glorio » qua posrestos en la memoraji. La normaleso Indo-Europana dil milito esas perfekte klarigita per la dicajo da Herakleitos di Efese qua asertas pri Polemos, personigita kom la milito, ke lu esas « la patro di omno e la rejo di omna kozi ». La unesma aspekti di la relati di lo sakra e di la homo, ye la vidpunto dil milito, situesas unesmarange ye la cielala nivelo : « la benigna dei « (Odin, Thôrr, Indra, Tésub, edc.) facas kosmala milito eterna kontre la « maligna dei » (diabli, giganti, diversa monstri edc.); iti laste nomita esas deaji dil kaoso qui minacas la ipsa existo di la Kreitaro. Ica milito esas necesa por mantenar la equilibro e la perpetuigo dil kosmo. Segun ica koncepto, la terala milito esas nur la reflekto di ca kosmala milito, quale lumizas lo, Hitita enskriburo, atribuata a rejo Mursili III, e qua savigas : « Me honorizis la dei qui luktas kontre la infernala forci. Quale li, me venkis la homi maligna; me igis kaptita la rebeli, me mantenis dil kosmo la ordino. »
En la relati di lo sakra e di la milito quin ne posiblesas desasociar pro la imananta naturo dil Indo-Europana pensomaniero, segun qua la dei esas elementi dil singladia vivo, oportas obtenar la deala protekto. Ico klarigesas per la dicajo, raportita da Xenofon en lua « Helleniki », da soldato a lua chefo ante kampanio : « Komencez komunikar kun la Dei per sakrifiko... [li] imperos ica ago. »
La instalo di lo sakra en lo militala evidenteskas per tota serio de ritui : militistala festi ante e pos la kampanio (Feriae Martis, Equirria, la monato Arès, l'Aryavesta edc.), sakrifiki (Equus October, edc.) divinala praktiki, advoki, questioni a la dei e deini pri la yusteso dil milito quan on volas entraprezar, konsakro di la rejo a la dei kambie di vinko, edc.. Ita praktiki kontributas donar a la milito la signifiko di deala judicii. Foye lo esas la dei qui instigas a la milito, tale la impero dal deo Tesub transmisita a Hitita rejo :
« Irez e punisez la rebeli a tua lego [...] Kombatez e vinkez la viri dil extera landi a tua rejio. »
Ma la milito esas ritualigita, nome ol deklaresas solene en la skopo obtenar la atesto di omna dei e lia permiso same kam igar li iracoza kontre la enemikaro. La milit-deklaro facesas diversamaniere : juro qua yurizas la soldati ocidar kun la konsento dal dei, instituco dil kolegio di la Fetiali en Roma, sendo di anuncanto qua recitas magiala formulo, lanso di javelino (kun « formulo ») aden la sulo di enemikala lando, justifiko per sakrifiko, klozo ed aperto dil Janus-templo en Roma ye la komenco e ye la fino di milito, purigado dil trupi, edc. Pluse, on probas igar favoroza ad onu la dei dil enemiki per sakrifiki e formuli : ico esas la « evocatio » Latina. Kaze di vinko, la dei dil enemiki adoptesos en la dearo dil vinkero. Tre ofte, cetere, la dei dil amba armei, helpata dal heroi, implikesas en la kombati e decidas pri la rezulto dil batalio. Ita formalismo tre forta che la Hititi e la Romani, havas kom konsequo la formaco di militistala etiko e di komplexa legaro militistal-yurala. En Roma, quik de 107, singla legiono lokizesas sub la protekto da unika aglo sakra, qua forcizesas per « mana », olqua, apud la « numeri » dil suvereno, formacas la fundamento dil militistala religio dil Imperio ube l'ideo di « imperium » inkarnacigas , en la persono qua esas la princo o la generalo, la deala forco. Existas anke specala praktiko en la skopo koaktar lo sakra, nome la « infernala » devoco, precipue praktikata dal Kelti, Hititi e Romani e qua raportesas da Titus-Livius :
« Tun me advokas, publika pontifiko dil populo Romana, diktez a me la paroli quin me devas uzar dum sakrifikar me por la legioni : ico esas la « devotio » dil generalo qua konsakras sua ipsa persono e l'enemika armeani ad infernala dei skope obtenor la vinko por sua armeani. »
Lore, il mortigos su en la adversa rangi quin lu tale kontaminas spiritale. Adjuntesas altra apartajo : la respekto e la protekto di la kulto-loki dil enemikaro same kam di lua sacerdotaro, qui omni esas sakra, nam on militas kontre la populi, nulatempe kontre lia dei e lia sacerdoti. Fine, on konstatas lastega koncepto dil Indo-Europani : la ludala aspekto dil milito qua similigas ol sportala exerco violentoza e sangifanta, ed anke la chaso qua konstitucas la durigo di ol (la milito) per altra moyeni e por altra skopi. Ita militistal ludemeso imitante la sportala e chasala ludemesi, esas la reflekto dil aktiva, virala e kombatanta percepto quan la Indo-Europani havas pri la surtera vivo quan li konceptas kom « milice », t.e. permananta lukto e l'obstakli quin la vivo stacigas sur la destino-voyo dil homo konstitucas, por ita laste dicita, defii quin lu mustas aceptar e vinkar. En tala kuntexto, la milito havas nulo extraordinara, nenormala – quale por la moderna homo -, ma reprezentas defio inter altri, tante plu ke ol prizentesas tre ofte dal dei e la homo devas respondar pozitive ad ol same kam afrontar olu tote konciante.
La milito, lore, travivesas kom konkurso, « agon » en la Greka linguo, qua posibligas a la homo konocar su ipsa, parfacar su, e, ultre lo, obtenar la vinko ed acesar la « neperisiva glorio ». (...)
Fine, la militala aktiveso profunde impregnis la mentaleso dil Indo-Europana populi, qui esas militema eminente; per fondar aparta etiko e modlar specifika homala tipo (nome la Spartano, la Romana soldato, plu tarde la mezepokal kavaliero, pose la Prusiana, Germana ed Anglosaxona tipi, edc.), anke grupi quale la « militera kunfratari », e mem civiti o populi quale la Spartani , Romani, Prusiani, qui ipsa (la Prusiani) havis kom origino Kristana grupo militera nome la Germana Kavalieri. La historiisto Nougayrol, en lua libro « Guerre et paix à Ugarit » (Milito e paco en Ugarit), povis skribar ke la Hititi vidis la mondo partigita ye militisti , t.e. ke unlatere trovesis amiki e ye la altra latero trovesis enemiki - ita koncepto esas eminente politikala – ma ol povas extensesar ad omna Indo-Europani ed a lia Europana heredanti tra la historiala epoki : l'Antiqua epoko,la Mezepoko, la Germana Imperio, l'Unionita Rejio, Usa, edc., di qui la evidenta naturo militera dur(is)(os) til lia fino.

Segun Bernard Marillier en LA INDO-EUROPANI