dimanche 2 janvier 2011

LA KOMUNA LINGUI

(((:::)))

Hiere, me rilektis la historio di la Germana linguo e la elaboro di la komuna linguo super la dialekti. Diferante de la Franca, ube la problemo ne pozesis, nam la dialekto di Paris, qua esis olta di la rejo divenis la komuna linguo ed impozesis kom tala, la Germani, havanta febla centrala povo, mustis krear komuna linguo surbaze di la diversa dialekti per mantenar to quo esis komuna ed eliminar la tro lokala apartaji. Ico duris dum plura yarcenti, ma fine li sucesis nam ulaspeca nacionala sentimento e la aspiro a komuna linguo existis. Dum la yarcento XVI la protestanta reformero Luther tradukis la biblo a modelatra linguo imitanta la administrerial idiomo di la kancelerio di Saxonia (lua regiono) ed on povas dicar ke quik de ta tempo la komuna literaturala Germana idiomo existis.
Onu parolas ofte pri Eliezer Ben Yehudah koncerne la rinasko di la Hebrea linguo, ma ilu sola ne rivivigis ol. Ja dum la XVIIIma yarcento existis en Mez-Europa nacionalista Hebrea movado, qua komencis imprimigar jurnali en la Hebrea e dum la XIXma yarcento komencis existar Hebrea familii di Polonia qui vice docar la "yiddish"-a idiomo a lia filii, docis a li la Hebrea kom matrala linguo. Eliezer Ben Yehudah nur plufortigis energioze ica tendenco en Eretz Israel e, fine, danke lua esforci, ma ne nur danke lua esforci nam la deziro a nacionala linguo esis forta che la Hebrei, la Hebrea ridivenis vivanta linguo uzata en la singladia vivo en la lando Israel.
La diferi inter la Latinida lingui esas olti di dialekti di la sama linguo. Certe, onu interkomprenas nur desfacile, ma esus ankore posibla en la Latinida mondo elaborar komuna linguo, nam la Latinida dialekti havas ankore multa komuna traiti e vorti. Tamen, ne eventas tale, nam la deziro a tala komuna idiomo, ho ve ! ne existas. E la absurda nacionalismi linguala esas tro forta. Certe, la kreeri di Interlingua - kuza idiomo di Ido - elaboris tala linguo. Ma stranjege, ol havas neexplikeble min multa suceso che la Latinidi kam che la Slavi e la Skandinaviani.
Koncerne Ido, lua skopo esas konsideresar kom komuna linguo super la Europana dialekti. Tamen lua suceso e difuzo esas mem plu mikra kam olti di Interlingua. Esas bona motivi pri co : le "dorftrottel" (kretini) qui volis reformar olu sencese e diskutar senfine pri lo, danke absurda principi linguala, tre nocis Ido ed impedis omnamaniere lua difuzo e preske cesigis lua existo. Ma anke hike indijesas solida populal aspiro e volo. Fakte, en Europa ne existas ulaspeca nacionala sentimento e nulo facesis por naskigar e developar ol. La Siniori di lo "politically correct"-a pensis pri Europa kom merkato ed experimento-tereno por la globalismo e nule kom komuna patrio di omna Europani. La rezulto esas ke la Europani ne pensas havar komuna linguo qua esus la posedajo di omni e ne lokala idiomo impozata kom oficala linguo ad omni. Se ni volas prosperigar Ido, ni absolute devas facar du kozi : 1°) Renuncar la idiota principo di senfina perfektigado di nia interlinguo per ne-cesanta diskuti. 2°) Esforcar krear omnamaniere movado qua probus naskigar sentimento di Europaneso che la Europani (linguala, kulturala, ma dum evitar politikala ideologio). Le maxim inteligenta de ni devus entraprezar la serchado di meceno por realigar ita skopo. Nur tale Ido povus havar chanci difuzesar e prosperar...

))):::(((

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire