LA MISTERIO DIL RENESANCO

xxx:::xxx

Kande en 391 di nia ero, imperiestro Theodosius interdiktis la pagana kulto e destruktigis la pagana templi, ja ante la granda popul-migrado di 406, mortis la antiqua kulturo qua remplasesis da la nova Kristana kulturo. Nome la pagana tradiciono esis la Fundamento di la civilizuro dil Antiqua Epoko en la Romana Imperio. Pose venis kaosatra tempo en Ocidento pro la granda invadi qui regresigis dramatatre la civilizuro. Ma pos la fino dil senfina invadi e la unesma kruc-militi, Francia qua mantenabis elementi di la latina kulturo a qua adjuntesis kelka elementi di Germanala kulturo e qua kontakteskis la splendida civilizuro Araba-Mohamedista en la Santa Lando, developis la maxim brilanta e modelatra civilizuro Kristana dil Mezepoko dum la yarcento XIII chefe kun lua literaturo e lua arto, precipue la gotika katedrali imitata omnaloke en west-Europa. Omna Europana landi subisis ica facineso kultural. Ma dum la XIVma yarcento la rejo di Francia enkarcerigis la papo e pos lua morto il transferigis la sideyo dil papeso ad Avignon. Esis granda deskontenteso en Italia, e la Italiani memoris ke li havabis mem plu altanivela ed eleganta civilizuro dum la Antiqua Epoko, kande Roma esis la mastro di la tatempe konocata kulturoza mondo. Lore, li ristudiis la latina literaturo, interesesis pri la restaji di la Roman arto ed imitis li. Ico esis la komenco dil Renesanco. Dum la XVma yarcento, ita movado plufortigesis per la arivo da Greka ciencozi ed eruditi fuganta la Turka invado e qui portis ad Italia lia antiqua texti latina e precipue Greka. Ita-epoke la Italiana Renesanco brilis super tota Europa ed adoptesis da tota Europa. La civilizuro Europana lore ridivenis Greka-Romana quale dum la fino dil Antiqua Epoko. Kom konsequo la cienco rifloreskis, nam on adoptis la Greka mento di kritikismo e skeptikismo ed experimenti qua esis necesa taskope.
Ma la efekti ne esis nur pozitiva, nome per pozar la homala raciono super omno, la Ocidentani divenis skeptika omnarelate e la spiritaleso e religiala fido pokope sinkesis e remplasesis per la racionalismo. T.e. l'ipsa racionalismo qua ja subdestruktabis la Fundamenti dil antiqua kulturo. On konstatas singladie plumulte la devastera efekti dil exajerita racionalismo Ocidentala. La Ocidentani nun ne plus havas irga spiritala forteso por opozar a la islamisti qui konquestas pokope e sen vera kombato Ocidento danke lia konstanta ekmigrado ad la Sunkushanta landi e lia forta religiala institucuri.
Dum la XIXma yarcento, kande on konoceskis la Indiana kulturo e filozofio per le "upanishad" e le "veda", on esperis nova Renesanco qua venus kompletigar e korektigar la efekti dil antea Renesanco, nome la Indiani savabis bone asociar cienco e spiritaleso. Ma ne eventis tale.
Personale, me opinionas ke la difero kun la Greka-Latina Renesanco havas kom origino la fakto ke onu rilernis la klasika Latina e Greka lingui kun lia kulturala foni. Onu devabus adjuntar, dum la XIXma yarcento, la Sanskrita (linguo dil klasika Indiana kulturo) a la du altra lingui e, probable, plu altanivela kulturo e civilizuro naskabus en Ocidento.
Forsan, uladie se on rezolvas ristartigar la docado di la klasika lingui e komencar olta di la Sanskrita...

xxx:::xxx