DIGLOSIO*

xxx:::xxx

La diglosio* esas ulo quo facinas me. Ol esas la situeso en qua trovesas populo, qua havas kom oficala e skribita linguo ulaspeca linguo e parolas altraspeca linguo. Ico povas esar la difero inter arkaika stando di la linguo uzata kom literaturala linguo, quale exemple ico existis en la Latinida landi komence dil Mezepoko kande la skribita linguo esis la Latina e ke la parolata linguo esis evolucioninta Romana dialekto. Ico existas anke kande la skribita linguo esas moderna normigita "standarda" linguo e la lokala idiomo esas dialekto di ca linguo, quale ico esas fakto en Sud-Germania ed en Germane-parolanta Suisia. Ico povas esar tote altra idiomo, quale en Alzacia ube la parolata linguo dil rurani esas Germana dialekto e la skribita linguo esas la Franca.
Mea-judike la maxim interesiva kazo di diglosio* esas olta dil Arabe-parolanta landi. Pro religiala motivi, la Arabi mantenas kom oficala linguo la klasika Araba idiomo dil Korano evanta de dek-e-kin yarcenti ed ol esas la linguo docata en la skoli ed en la Universitati. Dume, la simpla populani parolas dialekti qui esas nur tre desfacile reciproke komprenebla o, mem, kelkafoye tote ne. La oficala linguo esas tam diferanta de la dialekti kam la Latina esas diferanta de la Latinida idiomi. Pro ke la klasika Araba linguo esas tre arkaika e komplexa, ol esas desfacile dominacebla e nur tre skarsa esas la Arabi qui savas olu bone. La jurnalaro, la libri e la diversa informili (televiziono, radiofono*) esforcas uzar ita "klaskika" Araba, ma pro ke ol esas tro desfacila, li simpligas tilextreme lua reguli e proximeskas tam multe kam ico esas posibla a la parolata moderna dialekti, dum mantenar tamen klasika dezinenci, morfologio e vortaro. Ita moderna "klasika" Araba linguo komprenesas facile da omna Arabi qui iris a skolo, ed ol povus tote bone esar la komuna linguo da omna Arabe-parolanti. Regretinde, la religiala fanatiki refuzas admisar ol, nam li pretextas ke ol esus trahizo a la Korano e granda krimino kontre la Deo-volo.
La instruktita Arabi vivas ulaspeca skizofrenio, nome li parolas en ula linguo e skribas en altra idiomo, quo, asertite, esas lia linguo. Ico, segun libro da Araba autoro "La sabro e la komo" esas tre desagreabla situeso. Ma altra-latere danke la permano dil klasika Araba, lia linguo duras esar importanta mondala idiomo, dum ke se li adoptus la nacionala dialekti kom oficala lingui, olti divenus tote sensignifika.
Me tre regretas ke la Latinidi ne savis mantenar la uzado di lia komuna linguo la Latina, nam se li esabus kapabla agar tale, lia Latina linguo modernigita povus esar la Linguo Internaciona numero 1, vice la Angla. Nia moderna interlingui, tamen, povus esar surogati di la Latina.

xxx:::xxx