OCITANISMO E LA PROBLEMO KATALUNIAN

 La Ocitanisti esas tre mikranombra (apene 1% de la habitantaro en Ocitania), li volas rivivigar la linguo Ocitana e kombatar favore a la nedependo di Ocitania. Ita kombato konfrontesas al indiferenteso general. Nome, nulatempe esis historiala e/o politikala uneso di Ocitania, esis nur provinci kun diversa dialekti (di la sama linguo) qui unionesis pokope a Francia. Nula rejio, nula princio e nula republiko Ocitana irgatempe existis. Koncernante Katalunia, la situaciono esas tote diferanta, nam ol esis la maxim importanta parto dil rejio Aragonia. Ita rejio dil Iberiana peninsulo esis tre forta e povoza dum la Mezepoko e lua suvereno probis mem krear transpirenea imperio  per absorbar la provinco Languedocia dum la krucmilito kontre la kataristi. Desfortunoze por il (e por Aragonia) il desvinkis ed ocidesis lor la batalio di Muret (1213), tale la transpirenea imperio ne naskis malgre ke la Kataluniani e la Ocitani parolis preske la sama linguo, kontre ke taepoke, la nord-Franci esis vera stranjeri a la Ocitani e parolis tote altra linguo.

Plu tarde, dum la fino dil XVma yarcento, la rejii Kastilia ed Aragonia unionesis per mariajo. Ico ne esis bon afero por la Kataluniani, nam quankam li esis richa, li divenis duesmaklasa Hispani, nome povra Kastilia konquestis Mez- e Sud-Amerika kaptis la ibea richaji ed impozis sua linguo a la nova imperio super qua la suno nulatempe kushesis. Ico esis tre bitra al Kataluniani qui, lore, reveskis pri separo e nedependo. Li probis obtenar sendependo singlafoye kande la Hispana stato plufebleskis. Ma li sempre desvinkis, lastafoye dum la interna milito di Hispania (1936-1939). Fine, pos la transpaso dil diktatoro Franco (1975) la Hispana stato divenis pokope multe plu liberala ed ico instigis itere la Kataluniani pensar pri nedependo. Ma li koncias ke li esus nur mikra lando koniumata inter Hispania e Francia e konseque tre frajila. Lore, pro lia fiereso esar la maxim richa regiono di Hispania lia imperialista naturo riaparis e li itere revas pri transpirenea imperio. Por atingar ta skopo on devas instigar la Ocitani a nedependo ed ica nedependanta Ocitania, sat prosperanta ma nericha, povus facile esar sub l’influo di richa Katalunia ed ulamaniere unionesar kun ol. Tale instucesus lando havante cirkum 200.000 kilometri quadrati e preske same granda kam Unionita Rejio. Konseque ol egardesus bone en Europa. La problemo esas ke la Ocitani ne pensas pri nedependo (ecepte 1% de la habitantaro) e la linguo esas mortinta depos plura generacioni en la urbo e recente en la ruri. La Kataluniani koncias ke inklino a nedependo povus existar nur per aparteso lingual.   E li volas rivivigar la Ocitana tante proxima a la Kataluniana. Ma, ho ve ! la Ocitani ne volas rilernar la Ocitana e preferas lernar utila lingui quale la Angla e la Hispana. Ultree, la Ocitani qui konsideras su kom Franci, sud-Franci certe, ma tamen vere Franci, savas ke la Kataluniani ne amas la Franci e pro to la advoki dal Kataluniani divenas mem plu vana. Do, la romantikeso dil imperio Kataluniana e transpirenea frakasesas per la harda realaji. La Ocitana nulatempe rinaskos kom singladia linguo dil habitanti di Ocitania e la Kataluniani mustos, quankam lente e desfacile, renuncar lia superba revi. Ma Katalunia, pro la energio e forta volo di lua habitanti duras esar problemo por Hispania ed Europa.