Le "Hunza"

Inter omna populi qui vivas longatempe, le “Hunza” esas nekontesteble la maxim famoza. Cetere li esas tante famoza, ke la turisti (ocidentala ed orientala) komencas invadar li, dum adportar a li ita delicoza nutrivi industrial qui akompanesas sistematre da nia civilizala malaji. Le « Hunza » vivas sur streta alta planaji, qui cirkondas valo di nord-Pakistan (inter Afganistan, Rusia e Chinia) ye altitudo de 1600 til 2500 metri. Li esas cirkume 10.000 homi lojanta en 150 mikra vilaji e mustas laboregar lia montal agri por nutresar. Nome le « Hunza » - e to esas lia unesma sekretajo – ne minacesas per tro grand abundo e koaktesas multege laborar por havar poka nutrivi. Kelka yardeki ante nun, dum la tempo kande l’unesma mediki ocidental deskovris la nekredebla longa vivo-duro di ta habitanti dil regiono Pamir, li astonesis pro la indijo preske kompleta de simptomi patologial konstatita kom rezulto di lia medikala exameni. Ye ta tempo, le “Hunza” havis, en la tota nordal parto di India, granda reputeso kom monto-guidisti tote nefatigebla, ed apta marchar centi de kilometri per rapida pazi od acensar eskarpaji dum portar pezoza kargajo.

Le Hunza konsumas frukti e legumi

Lia rezisto kontre l’infektesi e la morbi esis anke proverbatra. Nulatempe diabeto, kancero od infarkto atingis li, mem ye grand evo.  Fakte, semblis ke li ne oldeskas, nulatempe febleskas, ne perdas sua denti nek la vidado nek l’audado ; eventis ofte ke stranjeri kredas ke sisadek- o sepadekyara « Hunza »-i esas yuni. Lia alimentado, precipue vejetarala, kompozesas avan omno per frukti (inter oli esas la famoza abrikoti “hunza”, same kam la morusi, la cerizi, la pruni-cerizi, la jujubi, la grenadi, la meloni, la piri, la pomi e la vit-beri) per cereali (frumento, milieto, hordeo e saraceno) per kelka legumi (karoti, kukurbiti, kukombri, berenjeni…), e per vejetal olei richa de grasa acidaji dissolvebla (olei de abrikoti-kerni, lino-grani e mustardo).

La konsumado de produkturi qui venas de animali esas rarega same kam olta de vino, ed omnakaze, ol restriktesas ye kelka familii privilejizita.

Cetere lia altra sekretaji esas same austera : kun la nura ecepto di salo, ita homi manjas nur to quon li kultivas, e preske sempre ye la tempo kande li rekoltas to (ecepte, komprenende, dum la vintro) ; pluse li esas exemplatre neta tam korpale kam ye lia vestari o domi ; li nulatempe fumas ed ecesas pri nulo, mem ne pri sexualeso.

Multa urbani ocidental opinionus forsan, ke l’existo di le “Hunza” esas maxim severa, trista e penoza. Tamen ica montani esas ne-negeble felica vivar, ridema e bonhumoroz, lia desfacila vivo-kondicioni ofras a li la posibleso juar 120 yari de feliceso e saneso. Forsan lo esas tote simple vera civilizuro, kad ne vere ?

(Tradukita de artiklo da Jean-Baptiste Loin en revuo “La vie naturelle”)