Introdukto
Amazonia
komencas en Santa Maria de Belem, ye 120 kilometri de la litoro dil Atlantika
oceano. Dum la yaro 1616, kande 200 Portugalani duktata da Francisco Castello
ye la nomo di Sinioro Rejo di Portugal ed Hispania marcheskis sur ica sulo, lua
kronikisto deskriptis la dicita loko quale lando-peco plena de giganta arbori,
gastamika ed invitema. Hodie Belem esas modern urbo havanta 633.000 habitanti,
altega domi e trafik-obstrukti – ol esas la departo-punto dil blanka civilizuro
por la konquesto dil primitiva foresti Amazoniana. Ma anke dum plu kam 400 yari
ica urbo konservis la traci di lua heroala e mistika pasinta epoki. Mi-krulinta
palaci segun koloniala stilo, domi havanta muri kovrita per kareli e
vicinesanta giganta fera portali atestas pri la kauchuko-tempo ye dubinda
reputeso, kande la deskovro dil vulkanizo-proceso plualtigis Belem ye la nivelo
dil Europana metropoli. De ta tempo evas anke la duetaja merkato-halo an la
portuo, ube on povas komprar omno posibla : fishi di Amazonia e dil
oceano, odorifanta frukti tropikala, herbori, radiki, tuberi e flori,
krokodil-denti por la amoro e rozogirlandi ek terakoto.
Santa
Maria de Belem esas urbo de kontrasti. En lua mezo esas larja bruisoza
komerco-stradi, ma ye apene du hori de navigo-tempo an la opozita rivi dil
fluvio Amazona komencas la junglo-mondo dil insulo Marajo. Sur olu vivis olim
un de la granda kultur-populi, qui probis konquestar Amazonia. Segun la oficale
redaktita historio la
Marajani atingis ica insulo ye cirkum 1100 p.K., kande li
esis ye la maxim brilanta epoko di lia civilizuro. Lor la arivo dal Europani
ita populo ja desaparabis. La unika atesturo, quan lu poslasis, esas lua
splendida ceramikaji vidiganta stilizita desegnuri havante klara expresuri dil
doloro, di la joyo e di la revo. Oli semblas volar naracar historio. Ma qua
historio ?
Til la
insulo Marajo la fluvio Amazona esas konfuziganta labirinto de kanali, laterala
riveri e laguni. La tota dicita fluvio parkuris disto de plu kam sisamil
kilometri. Lu komencas en Peru, su apogas sur Kolumbiana rapida flui e chanjas ye lando e nomo. De Apurimac a
Ucayali e Maranon ; de Maranon a Solimöes, ja en Brazilia-lando, lu fluas
tra larja profunda planajo havanta 2,6 centimetri de pento ye singla
kilometro. Avan la insulo Marajo l’Amazona esas la fluvio maxim aquoza dil
mondo.
De Belem
til Santarem, olqua esas la maxim proxima habitanteyo, onu bezonas vehar dum
tri dii per granda motor-batelo, la unika transportilo en Amazonia. Lo esas
forsan neposibla, komprenar to quo esas ica granda fluvio, sen vivir sur ita
bateli. En diversa grandesi e formi li enkarnigas la Amazoniana koncepto pri
tempo, vivo e foreso. 150 kilometri
diale e ne horale por avancar sur la fluvio. Lo esas tempo, dum qua sur
ica bateli onu manjas, drinkas, revas ed amoras.
Santarem
jacas ye la dextra latero dil fluvio
Amazona an la enflueyo dil Tapajos. Lua 350.000 habitanti travivas dii de
espero. Ica urbo esas la termino dil Transamazonica, la skopo dil oroserchanti,
kontrabandisti ed aventureri . Hike vivis anke una de la maxim anciena
civilizuri di Amazonia, nome la populo di le Tapajos. Lu esabis probable la
maxim granda tribuo dil Amerik-Indiani existanta en primitiva foresto. La olima
historiisto Heriarte asertis, ke il povis nombrizar til 50.000 arkeri de li.
Mem se
ica evaluo esas exajerita, le Tapa esis suficante grandanombra, por provizar
dum okadek yari la sklavi-merkati dil Portugalani. Hodie existas nun nur
arkeologiala restaji di ta olim fiera tribuo. E la fluvio a qua li donis lua
nomo.
De
Santarem a Manaus pasas fluvii, urbi e legendi dil Amazonia-mondo. Ye
l’enflueyo dil Nhamunda la
Hispana aventurero Francisco Orellana asertis kombatir la
legendala amazoni. An lua dextra rivo en la proximeso dil civito Faro jacas la Iacy-lago , la spegulo di
la luno. Proxim Volimor, tale raportas omnakaze la legendo, la amazoni kuris de
la cirkondanta monti vers la lago, ube eli vartesis da lia amoranti. Eli
plunjis aden la « spegulo di la luno », serchante rara petri, qui
lasis su petrisar en l’aquo quaze pano, ma sur la sulo oli esas harda quaze
diamanti. La amazoni nomizis li Muiraquita e ofris li kom donaco a lia amorati.
La ciencisti deskriptas ica petri kom arkeologiala miraklo. Oli esas harda
quaze diamanti ed havas artificala formo, quankam esas pruvita ke le Tapajos
posedis nulaspeca utensili, por laborar tala materiajo.
Fakte,
la vera Rio Amazona komencas kande la
Rio Solimöes
Lo
esis ye la 3ma di marto 1971. La oficiro M., komandanto di la Brazilia-landana
junglotrupo en Manaus, esis la mediacanto di ca rendevuo. En la drinkeyo
Gracias a Deus (Danke Deo) me stacis unesmafoye opoze a ca blanka chefo di
Amerik-Indiani. Il esis altastatura,
havis obskura, longa hari e delikate desegnita vizajo. Ilua bruna okuli vidigis
ke il esis mestico rezervema e plena de desfido. Tatunca Nara surhavis anciena
tropikala vesto, donaco dil oficiro, quale il dicis lo a me plu tarde. Remarkinda esis nur lua larja ledra zono havanta arjenta buklo. La
unesma minuti di nia konversado esis penoza. Prefere malgrevole Tatunca Nara deskriptis en mala
Germana linguo lua impresi di ca urbo di la blanki kontenanta sennombra homi ,
la hasto e la kurado en la stradi, la alta domi e la netolerebla varmeso. Erste
kande il sucesabis vinkar lua mentala klozeso e lua desfido dil komenco, il
raportis a me la maxim extraordinara historio, quan me irgatempe audis. Tatunca
Nara parolis pri la gento di le Ugha Mongulala
populo selektita dal Dei 15.000 yari ante nun. Il raportis pri du granda
katastrofi devastinta la Tero ,
la dominaco dil Sud-Amerikana kontinento
da filiulo dil Dei, quan il nomizis Lhasa, e lua relati kun la Egiptiani , la origino
dil gento di le Inka, la arivo da la
Goti e federuro kun duamil Germana soldati. Il parolis pri giganta petra urbi e pri
subtera lojeyi dil deala ancestri. Ed il dicis, ke ica omna eventi esas
skriptita en kroniko – la kroniko di Akakor.
La
maxim longa parto di lua historio traktis pri la kombati kontre la blanki,
kontre la Hispani
e la Portugalani ,
kontre la gumo-serchanti, kontre la koloniani, la aventureri e la Peruana soldati. Li
retropulsis le Ugha Mongulala, di qui il asertis esar la princo, sempre plu
fore a la monti dil Andi e mem koaktis li, celar su en la subtera lojeyi. La
minacanta dekado di lua populo esas anke la motivo, pro quo il venabis ad-che la
blanki, nome il volis ofrar lua helpo a lua maxim mala enemiki. Ja ante me
Tatunca Nara revelabis lua historio a multa Brazilia-landana funcioneri dil
Protekto-servo por la Amerik-Indiani. Ma
Omnakaze ico esis lua historio. Ka me devis kredar olu
o refuzar ol ? En
la pezoza varmeso dil “ Danke Deo” apertesis avan me stranjera mondo, mondo,
qua kande il naracis pri ol, igis anke la legendi di le Maya e di le Inka
divenar realeso.
Ye la
duesma e triesma foyi me renkontris Tatunca Nara en mea klimatizita
hotel-chambro. Itere me audis parolar dum plura hori en senfina monologo, nur
interruptita per la chanjo dil sono-bendo, pri la historio di le Ugha Mongula,
la selektita federita gento depos la yaro zero til la yaro 11453, konseque de
ulo ante nia ero til la yaro 1972 segun la tempo-datizo dil blanka civilizuro.
Ma mea unesma entuziasmo desaparabis. Ica historio semblis a me esar tro
extraordinara : yen plusa legendo veninta del primitiva foresto, naskinta
en la tropikala varmegeso ed inter la mistika influo di nepenetrebla arborari.
Pose Tatunca jus finis lua unesma historio-parto e me ja havis dek-e-du
plenigita son-bendi per fantastika rakonti.
Traci
dil realeso erste perceptesis en la raporto da Tatunca Nara, kande me
renkontris lu itere kun mea amiko la oficiro M.
Il apartenis a la « Duesma Seciono », konseque esis membro dil
sekreta servo. M. konocis Tatunca Nara de quar yari ed adminime konfirmis a me
la fino di lua aventuroza historio . Il salvabis la vivo di dek-e-du
Brazilia-landana oficiri lor avion-aplasto en la provinco Acre ed il
retroduktabis li a la civilizita mondo. Inter la Amerik-Indiana
genti Yaminawa e Kaxinawa Tatunca Nara veneracesis quaze chefo, quankam il ne
esis un de li. Ici esis pragmati, trovebla en la dokumenti dil Brazilia-landana
sekreta servo. Me rezolvis riegardar e kontrolar la historio raportita da
Tatunca Nara.
Mea
inquesti en Rio de Janeiro, Brasilia, Manaus e Rio Branco revelis astoniva
eventi. En la arkivi dil blanka civilizuro la historio da Tatunca Nara esas
raportita en dokumenti depos 1968. Itayare aparas unesmafoye la figuro di
blanka chefo di Amerik-Indiani qua salvas la vivo di dek-e-du acidentita
oficiri Brazilia-landana en la federala Stato Acre. Ilu liberigas li de la
kaptiteso che la Amerik-Indiani
Haischa
En la
yaro 1969 eventas serioze egardinda kombati inter sovaja genti Amerik-Indiana e
blanka koloniani en la frontierala provinco Peruana Madre de Dios. Madre de
Dios esas desfavorata mizeroza regiono an la estala latero dil Andi . La
anciena historio di Amazonia repetesas : revolto dal opresati kontre la
opresanti. Vinko dil eterne vikanta blanki. La duktanto dil Amerik-Indiani,
imaginita komunista « guerilla »-chefo, qua segun la raporti dal
Peruana jurnali konocesas per la nomo Tatunca – Granda aquo-serpento – fugas
pos la desvinko a la
Brazilia-landana teritorio. Por impedar pludurigo dil
ataki la Peruana guvernerio facas
extrado-demando a Brazilia-lando. Pro nekonocebla motivi la Brazilia-landana
autoritatozi refuzas kunlaborar.
Dum la
yari 1970 e 1971 la kombati cesas pokope en la frontierala provinco Madre de
Dios. La sovaja Amerik-Indiana genti fugas a la desfacile acesebla foresti en
la fonto-regiono dil Rio Yaku. Tatunca Nara duras desaparir sen poslasar traci.
Peru baras la frontiero an Brazilia-lando e komencas sistematra explotado dil
primitiva foresto. Segun raporti da okulala testi la Peruana Amerik-Indianila Brazilia-landana
urbo Rio Branco il relateskas kun la katolika episkopo Grotti. Kune li mendikas en la kirki dil provinco Acre por obtenar
nutrivi por la Amerik-Indiani an la
Rio Yaku.la Stato. Tri
Ma
Tatunca Nara ne renuncas. Per la helpo da la dek-e-du oficiri di qui il salvis
la vivo, il kontaktas la
Brazilia-landana sekreta servo e probas konvinkar lu pri sua vera identeso. Samatempe
il turnas su a la protekto-servo por la Amerik-Indiani
FUNAIla FUNAI
deklaras ke ol esas pronta por kunlaboro.
Ibe me
vidis itere Tatunca Nara.
La
nova renkontro kun la Chefo
dil elektita tribui pasis diferante. Me okupabis me sorgoze e detaloze pri lua
historio e konfrontabis la sono-bendi enrejistrita kun arkivaji e raporti da
historiisti samtempana. Multo esis explikebla. Multo semblis a me ankore ita-epoke tote
nekredebla, quale e.g. la habiteyi subtera o la terveno da 2000 Germana soldati
en Brazilia-lando. Ma lua historio ne povis tote esar verko di imaginado.
Kontre ico parolis la informi dil oficiro M. e Tatunca Nara ipsa, Amerik-Indiano
blanka, qua povis expresar su en la Germana.
Dum
Il
desegnis diversa simboli skribural di la
Dei , per qui la kroniki di Akakor supozeble redaktesis.
Sempre
itere il retrovenis ad ita misterioza ancestri, qui tante ne-efaceble markizis
la memoro di lua populo.
Mea
duesma sejorno en Manaus pasis nekredeble rapide. Me komencis kredar historio,
di qua la neversimilaji prizentesis a me quale defio. Kande Tatunca Nara
propozis a me, akompanar ilu ad Akakor, me aceptis lua ofro.
Tatunca
Nara, la
Brazilia-landana fotografisto J. e me ipsa livis Manaus ye la
25ma di septembro dil yaro 1972ma. Nia
programo : vehado sur lokacita batelo fluvial til la supera fluo dil Rio
Purus, chanjo sur kunprenita kanoto kun extera motoro en la origino-areo dil
Rio Yaku an la frontiero inter Brazilia-lando e Peru, pose pludurar marchante
pede tra la promontorio dil Andi til Akakor. Duro dil expediciono : sis
semani ; retroveno probabla : komenco di novembro.
Nia
equipuro konsistas ek hamaki, paramoskiti, utensilaro, provizuri, la bushovesti
e bandaji kustumal. Armizita esas ni per fusilo Winchester 44, du revolveri, un
chas-armo e granda kultelo. Ultree adjuntesas la equipuri por filmifar, du
enrejistrili por sono-bendi e fotografili.
La
unesma dii pasas tote diferante kam expektite. Nula moskito, nula aquo-serpento,
nula « piranha ». La Rio Negro
Nia
unesma urbo esas Sena Madureira, ol esas la lasta sat granda habiteyaro ante la
arei frontieral ne ja explorita inter Brazilia-lando e Peru. Ol esas tipala por
tota Amazonia : argila chosei sordida, kaduka kabani, la odoracho di aquo
putranta. De dek habitanti ok sufras pro « beriberi », lepro o
malaria. La nesuficanta nutrado kronika impozas a la homi rezigno profunda.
Cirkondata per la brutaleso dil sovajeyo ed izolita de la civilizuro, la
brandio de sukro-kano esas ibe la maxim importanta nutrivo, la unika moyeno
eskapar de dezolanta realeso. En la lamentinda viktualio-komerceyi lokala ni
kompletigas nia provizuri. En drinkeyo nia departon de la civilizita mondo
celebras ni. Hike ni konoceskas viro, qua asertas, ke il konocas la fluo dil
Rio Purus. Kom oro-serchanto il kaptesis dal Amerik-Indiani
« Haischa », qui esas mi-civilizita tribuo lojanta en la
fonto-regiono dil Rio Yaku. Lua raporto esas senkurajiganta e savigas pri ritui
kanibala e flechi venenagita.
Ye la
5ma di oktobro an la Cachoeira Inglesa
Dek-ek-du
dii pos nia departo en Manaus la peizajo dil fluvio komencas chanjar. Se la
fluvio antee esis quaze maro ye bruna koloro teratra sen rivo, nun la kanoto pilotita
da Tatunca Nara glitas inter kaptilo-planti ed arbori di qui la branchi pendas
super ni. Pos kurvigo dil Fluvio grupon de oro-serchanti renkontris ni. Ita
viri konstruktabis primitiva mashino por netigar e kriblagar lia pepiti. Li
venis afable vers ni ed invitis ni por pasar la nokto.
Dum la
vespero li raportis a ni pri la existo di redhara Amerik-Indiani piktita rede e
blue ed havanta venenagita flechi.
La
voyajo divenas expediciono kontre nia propra dubiti. Ni esas ye apene dek dii
fora de nia konjektata skopo. La monotona repasti, la esforci korpala , la
angoro pri lo nekonocata parfatigis ni. Nia kanoto esas permanante cirkondata
per nubo de moskiti. To quo semblis esar a ni extraordinara aventuro en Manaus,
divenas nun opresanta koshmaro. Fine ni volas retroirar ed obliviar Akakor,
ante ke esez tro tarda.
Til
nun ne vidis ni Amerik-Indiani. An la horizonto videbleskas la unesma nivo-monti dil Andi. Dop ni jacas la
maro verda dil profunda lando cirkondanta l’Amazona. Tatunca Nara preparas su
por la retroveno a lua populo. Lor stranja ceremonio il indutas sua
korpo ; la vizajo per strii reda, la pektoro e la gambi per obskura flava
koloro. Ilu ligas lua libera hari per bendo ledra super la fronto. Il esas
provizita per partikulara simboli, la signo di le Ugha Mongulalak quale Tatunca
Nara dicas.
Ye la
13ma di oktobro ni mustas retroirar. Pos danjeroza navigado tra plura rapidaji
fluvial la batelo falas en vortico e renversesas. La enpakigita equipuri por la
kameri pulsesas sub la densa vejetantaro di la rivo. Anke la duimo dil
provizuri e la medikamenti perdesas. En ita situeso senekireyo ni rezolvas
renuncar l’expediciono e retrovenar a Manaus. Tatunca Nara reaktas male. Il
esas bitra e deceptita.
Ye la
sequanta matino J. e me departas. Tatunca Nara, piktita per la milit-induturo
di lua populo e vestizita nur per lumbo-avantalo, retroiras sur la voyo
duktanta a lua populo.
Ico
esis mea lasta kontakto kun la chefo di le Ugha Mongulala. Pos mea retroveno a
Rio de Januaro dum la monato oktobro dil yaro 1972 me probis obliviar la blanka
e Germane-parolanta chefo di Amerik-Indiani, Akakor e la
Dei. Erste
E per
ol retrovenis anke la anciena rakonti a legendi kun lia facinado e mistikeso.
Dum aprilo 1973 la FUNAI
deskovris tribuo de blanka Amerik-Indiani an la supera fluo dil Rio Xingu, pri
qua Tatunca Nara ja raportabis la existo a me un yaro antee. Dum la monato mayo,
lor mezuro-labori an la Pico
da Neblina, frontierala soldati Brazilia-landana kontakteskis la dicita
Amerik-Indiani di qui la chefi esis mulieri. Tatunka Naro anke parolabis
detaloze pri li. E mem plu astoniva : dum junio 1973, on vidas en la areo
di Acre konsiderata kom « liberigita de la prezenteso di
Amerik-Indiani » plura tribui de Amerik-Indiani. Kad vere existas Akakor ?
Forsan ne en la maniero quale Tatunca Nara deskriptabis la urbo, ma adminime
palpebla, ne esante nur legendo. Pos riaskoltar la son-bendi me rezolvis skribar surpapere lua historio,
« en bona linguo, en klara stilo ».
La
libro « La Kroniko
di Akakor » konsistas ek kin parti. La « Libro dil jaguaro »
esas raporto pri la koloniigo di la
Tero dal Dei e pri la tempo til la duesma Mondokatastrofo. La
« Libro dil Aglo » kontenas la tempo-periodo inter 6.000 e 11.000 kun
la arivo dal Goti. La triesma libro, la « Libro dil formiki » ,
deskriptas la kombati kun la
Hispana e Portugalana koloniiganti pos lia desembarko en Peru
e Brazilia-lando. La quaresma e lasta libro, la « Libro dil aquo-serpenti »,
raportas l’arivo da 200 soldati Germana en Akakor e lia membrigo di la populo
di le Ugha Mongulala e predicas triesma granda katastrofo. En sequonta apendico
esas kolektita la rezulti di mea explori en Brazilia-landana e Germana arkivi.
La
precipua parto di la libro, la
Kroniko di Akakor propradicite, egardas sorgoze la raporto da
Tatunca Nara. Me probis retrodonar ol tam vortope kam ico esas posibla, anke
lore, kande ol kontredicas la oficala
Historio o fakti intertempe saveskita. Ico valoras anke por la adjuntita karti
e desegnuri, qui facesis segun la indiki da Tatunca Nara. Tatunca Nara ipsa redaktis la probi di ca
verko en Manaus. Omna chapitri preiresas per konciza rezumo dil tradicionala
historio-redakturo por ofrar a la lektero la posibleso komparar. Ol limitizesas
a la maxim importanta eventi en la historio di Latinida Amerika. La tabelo
kronologial ye la fino di la libro reprezentas la dati dil Kroniko di Akakor
opoze ad olti dil oficala historio-redakto. Sur plusa listo aparta enskribesas
la supozata nomi atribuita dal civilizuro blanka por la mencionita tribui dil
federiti ed enemiki. La citaji extraktita de la Kroniko di Akakor –
insertita en la texto – raportesis da Tatunca Nara, quaze ilu lernabis oli
memore. Segun lua dicaji la
Kroniko di Akakor propradicite skribesis sur ligno, feli, e
plu tarde anke sur pergameno. Ol konserversas da sacerdoti en la Templo dil Suno, kom maxim
granda heredajo di le Ugha Mongulala. Nur episkopo M. Grotti vidis ol per
propra okuli e prenis plura extrakturi de ol. Depos lua morto misterioza ita
dokumenti desaparis sen poslasar traci. Tatunca Nara supozas ke oli celesis dal
dicita episkopo a sekreta loko o konservesas en la arkivi di Vatikano
Me
kontrolis severe omna informi en la introdukto ed en l’apendico koncerne lia
vereso-kontenajo. La citaji da samtempana historiisti venas de informo-fonti
Hispana e tradukesis da me. Me adjuntis kelka reflekti da me en l’apendico, por
povar plufaciligar la kompreno di la lektero. Itaque* la polemiko pri
l’astronauti o deala enti kom posibla prekursori dil homala civilizuro
mencionesas nur marjinale. La maxim importanta parto di la koncernata libro
esas sur la elementi di la historio ed dil kulturo di le Ugha Mongulala opozita
a la historio ed a la civilizuro dil « barbari blanka ».
Kad
Akakor existas reale ? Kad esas skriptita historio di le Ugha
Mongulala ? Mea propra dubiti instigis me, establisar ica libro en du
parti klare separita. En la « Kroniko di Akakor » me retrodonis nur
la raporto da Tatunca Nara. L’apendico kontenas, to quon me savas de auxiliarar
informo-fonti konkordanta. Ed ico esas poko, komparita a la historio di
misterioza populo, kun antiqua ancestri, deala legi, subtera lojeyi ed omno
posibla. Lo esas historio qua havas legendo kom origino e povus
tamen rajuntesar e konfirmesar da la realeso. E la lektero devas ipsa decidar inter hazardoza raporto, fundamentizita sur
la lakuni di nesuficanta historio oficala, e peco de reala historio, skribita
en bona linguo ed en klara stilo.
Rio de Janeiro, 08.05.1975
Karl Brugger
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire