KAD IMPERIALISMO ?

On parolas multe pri Katalunia nunepoke. Ita regiono (od adminime granda parto de lua habitanti) volas separar su de Hispania. Ico semblas stranja a me, nam la generalio Katalunia juas grandega autonomeso, havas la plena yuro uzar sua linguo ed esas la maxim prosperanta regiono di Hispania. Certe, li dicas ke li pagas alta imposti por vivigar altra provinci Hispana, ma li povus diskutar pri co kun la centrala povo ed ico (kande onu pensas la avantaji pri qui profitas Katalunia) semblas a me esar nesuficanta motivo por postular nedependo.

Ma esas forsan altra vidpunto : nome la Kataluniani volas irgakuste nedependo pro ke li esas imperialisti. Li havas alta opiniono pri su ipsa kompare al cetera Hispani a qui li judikas esar supera. On povus parolar pri rasismo e la cetera Hispani qui savas lia judiko ne tre prizas li. Fakte pro lia qualesi li pensas ke li meritas ulo plu bona kam esar nur Hispana provinco. Li devabus esar la chefi dil peninsulo Iberiana. Ed ico povabus eventar kande la rejo di Aragonia (di qua Katalunia esis la maxim importanta parto) spozigis la rejino di Kastilia. Ma pro lua plu centrala situeso Kastilia unigis Hispania sub lua ceptro e ne Aragonia-Katalunia. De-ube, versimile naskis granda rankoro. E min o plu la deziro ritrovar sua nedependo.

Hodie, la Kataluniani volas luktar por obtenor ita nedependo. Ma li ne saciesas per la dominaco di lia teritorio ; li volas anke unionigar kun su omna Kataluniana landi, t.e. exemple Andora (ne esas certa ke ta mikrega lando nedependanta prizus absorbesar da lua granda vicino). E, kompreneble, anke la Franca parto nord-Katalunia, olqua esas Franca depos quar yarcenti e ne semblas dezirar nedependo o mem min multe rijuntar sua kuzi dil Sudo.

Ma la Kataluniani ne haltas hike, nome li grantas granda importo a lia historio e memoras ke dum la XIIIma yarcento lia rejo di Aragonia volis konquestar Languedocia, t.e. la centrala parto di Ocitania e tale krear trans-Pirenea imperio. Hodie li rihavas ca ambicio e volas instigar tota Ocitania a nedependo de Francia same kam a rilerno ed uzado dil Ocitana.E li asertas ke Francia esas nur Stato e nule naciono. La interretala jurnalo dil Aranvalo, (landeto asociata a Katalunia) JORNALET volas influar la Ocitani taskope. Nome la Kataluniana e la Ocitana esas tre proxima lingui e la interkompreno esas bona inter oli. Tale li volas krear la trans-Pirenea imperio quan lia rejo olim ne povis efektigar pro la desvinko lor la batalio di Muret (1213). Ma li ne questionas la Ocitani pri co, nam nur 1% o 2% de la Ocitani votas por la nedependantisti lor la elekti. Nulatempe existis rejio o republiko Ocitania e la Ocitani sentas su Franci quale la ceteri, li esas nur sudani ed havas aparta achento ma ico ne esas tre importanta. Li nule volas rilernar la Ocitana e preferas lingui plu utila por komunikar, nome la Angla e la Hispana. Ulafoye, Provenciani qui esas fiera pri lia kulturo, dialekto e partikularajo, deklaris ke li ne esas Ocitani e interesesas nur pri la Provenciana idiomo. Lore esis granda furio che JORNALET qua konsideris li quaze rebeli e trahizeri. Tale la Kataluniani montris lia vera vizajo, nome di imperialisti qui volas konquestar imperio en sud-Francia e nule egardas la deziri dil ceteri. Li postulas toleremeso ed agnosko de la granda Stati pri lia partikularajo, ma nule esas pronta esar tolerema ed agnoskema a plu mikra regioni qui ne volas kontrolesar da li. Li esas nerepentanta imperialisti.

IDO-RENKONTRO DI 2018 EN PROVINS

La Ido-renkontro esis komenconta dum la 26ma di septembro. Por povar aceptar la Idisti e mediacar por li se esus problemo, me rezolvabis adirar la Ibis-hotelo di Provins lor la mardio 25ma di septembro. Me arivis ibe senprobleme per treno departanta de la estala staciono (Gare de l’Est) ye 17 kloki, cirkume. Ma, pose, esis desfacila a me por trovar autobuso duktanta al hotelo, tante plu ke esas labori cirkum la staciono, qui igas desfacila trovar la justa autobusi. Unesme me eniris autobuso, numero 47, di qua la duktero asertabis a me ke ol vehigas til la turismo-agenteyo dil alta urbo. Ma il ridetis e trompis me. Pos ula tempo, me konstatis mea eroro e me mustis retrovenar a la fervoyala staciono per altra autobuso. La termino esis proxima al turismo-agenteyo dil basa urbo. Me drinkis teo e manjis kuko en bela e moderna kafeeyo. Questioninte la jerantino, el informas me ke la justa autobuso havas la numero 50. Me trovas lua plaso pos questionir yuna kolegiani. Cafoye, me sucesas arivar al turismo-agenteyo dil alta urbo. Desfortunoze, la turismo-agenteyo jus klozis lua pordo pro la fino di la labor-tempo e me ne trovis ulu por informar me pri la voyo surirenda. Pos erorir plurafoye, me fine e ne sen desfacileso arivis al hotelo, qua jacas en agreabla ma izolita loko cirkondata da bosketo. La tempo dil arivo esas aproxime 19 kloki, danke la somerala tempo e la bela vetero la jorno esas ankore lumoza. Me dineas  per saporoza repasto ne longatempe pose, ma me havas surprizo nam me kredis ke anke s-ro Pontnau ja esus arivinta pro ke me kredis ke il devis venar cadie, ma probable il havas tardeso pro la longa e fatiganta voyirado quan il efektigas automobile. Vespere, me iras frue a mea chambro e me spektas la televiziono.

Merkurdie, 26ma di septembro – Ico esas la maxim desfacila e penoza dio. Matine, me ne vidas s-ro Pontnau. Kad ulo mala eventis a lu ? Me questionas la persono qua okupas su pri la klienti, el savigas me ke s-ro Pontnau arivos erste dum ca dio, versimile dum la posdimezo. Quietigita, me departas por aceptar unesme Frank Kasper che la estala staciono. Desfortunoze, me eroras pri la direciono dil autobuso enirota e me mustas retrovenar ed enirar altra autobuso. Me disipas vane tempo. Kande me arivas al fervoyala staciono di Provins Frank Kasper informas me pertelefone ke il ja esas en la treno por Provins ! Il ya sucesis desintrikar su sen savar la Franca, me admiras ico. Do, me eniras la treno qua departas por Paris en la skopo donar la bonveno ad altra personi. Survoye s-ro Scholz telefonas a me por savigar ke lua treno havas neprevidita tardeso e ke il arivos erste ye 16 kloki vice 14 kloki

quale anuncita ! Me arivas en la staciono e kurtatempe pose me vidas du Germani arivar en Paris : s-ino Drogi e s-ro Heintze. Me propozas a li vartar la ceteri, ma li preferas departar quik a Provins ed opinionas ke li esas apta desintrikar su sen mea helpo. Ni, tamen, havos problemi por obtenar la treno-bilieti por Provins nam la gicheto por vendar la bilieti esas klozata pro misterioza motivi e ni mustas uzar automata aparato qua ne sucesas funcionar per Franca questioni, ma stranje, funcionas bone per la Germana. S-ino Drogi e s-ro Heintze eniras la sequanta treno e departas fidante lia kapableso desintrikar su. Pos ico, me dejunas en la staciono. Me volunte irabus aden la proxima quartero Indiana che la paseyo Brady, ma me timas ne havar suficanta tempo. Me nur kelkete promenas en la cirkumajo. Plu tarde me retroiras a la estala staciono e me vartas. Fine, pos sat longa vartado, s-ro Scholz arivas kun s-ino Riccarda Rieke (Berlinanino) e s-ino Rumi, Bulgariana habitanta en Germania. Pos la saluti, ni iras a la treno por Provins qua esas quik departonta. Ni ne vartis longatempe. Desfortunoze, la treno esas plenega e ni ne povas trovar plasi por sidar. Me plendas nia samideani qui entraprezis longa voyajo e pluse mustas stacar. Arivinta en Provins, s-ino Rieke mustas vartar yunulo qua duktos elu ad elua chambro. Elu lokacis ca chambro che afabla muliero de Afrikana origino po sat chipa preco. Pro ke me ne savas kande la yunulo venos querar elu, me konsilas ad elu vartar ilu proxim la staciono en videbla loko. Se esas ula problemo, el povos telefonar a me por obtenar helpo. Pose, s-ro Scholz, s-ino Rumi e me eniras la autobuso duktonta ni a la turismo-agenteyo dil alta urbo. Arivinta ibe, ni esas marchanta dum aproxime 10-15 minuti por arivar al Ibis-hotelo. S-ino Rumi pensas ke co es tre fatiganta pos vehado-jorno e me ne povas desaprobar elu. Fine, ni arivas che la hotelo e ni trovas caloke s-ro Pontnau e Frank Kasper qui esas ja ibe. S-ro Pontnau akompanas s-ino Rumi qua esas pasonta un nokto che la kampeyo « La Licorne » (La Unikorno) ube ja esas Marion Kasper. Dume, me telefonas a s-ino Drogi, kad el bone arivis ? Yes, ma el esas desquieta nam la klefo di lua lojeyo ne sucesas klozar la pordo. Pro ke esas vespero, me povas nule agar, ma me promisas ad elu ke se morge la problemo pluduros, ni probos trovar altra lojeyo por elu. Opozite, kande me telefonas ad elu, s-ino Rieke savigas ke el esas kontenta, omno funcionis glate, afabla yunulo (la filiulo di la lugantino) venis querar elu e trovis elu sen desfacilajo. La lojeyo esas mikra ma neta ed en bona ordino. Nula problemo. Pos la vesperala repasto, la personi prezenta en la hotelo babilas en spaco previdita por la konversado dil klienti ube on povas anke komendar drinkajo. Frank Kasper trovis mesajo da KonstantinYegupov, Rusa samideano habitanta en Anglia, che la forumo idolisto, qua questionis quale il povis kontaktar la cetera Idisti, nam il ne lokacis chambro en la Ibis-hotelo ma en altra gasteyo enurbe. Ni ne tro savas quale agar, kande me remarkas lua interretala adreso. Me sendas a lu mesajo informante il ke ni komencos kunsido en konfero-chambro dil Ibis-hotelo departante de dek kloki morge matine. La mesajo sucesas sendesar e ni esas plu quieta pri la fato di nia samideano. Ica dio esis tre fatiganta por me pro la vartado e la sucio pri la arivanta gasti. Fortunoze, nur ca dio koncernesis tale.

Jovdie, 27ma di septembro.

Lor la dejuneto Frank Kaspar naracas a ni, ke lu jus retrovenas de voyajo en

Skandinaviana landi. Diferante de Provins ube ni juas agreabla suno ankore someral, pluvis abundante ibe e la cielo esis tre desplezanta kun koldeta temperaturo. Il tamen juis ta voyajo e la homi quin lu renkontris ma il prizas la ritrovata somero en Provins. Plu tarde, ye 10 kloki komencas la kunveno en la konfero-chambro e kurtatempe pose arivas nia expektata samideano Konstantin Yegupov, qua bone parolas Ido kun bela achento quankam il asertas la kontreajo. Ni spektas unesme imaji pri la voyajo da s-ro Pontnau en Madeira. Ica vidaji esas interesanta e bone komentita. Fine, ni vidas videi ed audas kanti Idala da nia tre aktiva samideano Usana Brian Drake same kam expozo di lua verki.

Por dejunar ni iras al basa urbo ube trovesas mikra restorerii ‘ye bon merkato’ (chipa). Ni havas desfacilaji por garar la automobili e pro ke me esas l’unika qua konocas la urbo, me duktas mea samideani al quartero ube esas la aludita restorerii. La duktado ne esas facila, nam se la Idisti esas tre desintrikema, kompense li ne esas tre diciplinita e ne sequas bone. Fine, quankam me deziris irar altraloke, ni haltas avan restorerio Indiana ube ja esas Frank e Marion Kasper. Konseque la Idisti sideskas ibe e komendas simpla ma saporoza repasto. Pos la repasto, ni agas turismo e vizitas (precipue la siorini) la miniona mikra butiki dil basa urbo. Ni atingas la vicineso dil jolia kirko mezepokal Saint Ayoul e ni eniras ol, la internajo quankam bela, esas, regretinde, sat vakua. Ma kande ni ekiras, ni vidas grupi de turisti qui arivas por vizitar olu. Plu tarde, ni iras a kafeeyo di qua la muri esas ornita per desegnuri ulagrade erotika. Ibe ni drinkas sive teo, kafeo o biro. Ekirinte la kafeeyo, segun la konsili da Marion Kasper, ni  iras a kompreyo por komprar la necesa nutrivi en la skopo piknikar en libera aero nefore de la turismo-agenteyo dil alta urbo. Me prizas nur duime ica ideo, nam kande ni arivas al dicita loko, certe ankore jornesas, ma la nokto esas proxima e la aero, malgre la bela vetero, esas koldeta. Ma, multa samideani joyas pri ca pikniko e babilas plezure hike. Ni retrovenas al hotelo erste kande la nokto arivas. Ca jorno, klaramente, esis plu agreabla a me kam la tro tensiganta e fatiganta dio ante.

Venerdie, 28ma di septembro.

Pos la kunveno en la hotelo-chambro, rezolvesas irar al alta urbo anciena e vizitar ol. Unesme, ni iras a restorerio havante stilo mezepokal. Esas sat granda selektebleso por la dishi, ma la repasti esas evidente plu chera kam en la mikra restorerii dil basa urbo. La Idisti rezolvas manjar exter la restorerio sur tabli en libera aero. Esas mikra vento koldeta. Ico ne tre plezas a me, ma – fortunoze o desfortunoze – on demandas a me akompanar s-ino Rumi aden la internajo dil restorerio pro ke el kaptesis da katareto produktita per la koldeta aero vesperal lor la piknika repasto dil preirinta dio. Ni selektas plu chera e bona repasti kam ti qui restis extere e ni babilas. En ta sat obskura chambro esas bela mobli mezepokal. Lor la fino dil repasto, me komendas bona deser-disho. Tandem, ni rajuntas le cetera por vizitar ca parto dil urbo e lua charmiva butiketi anciena. La mulieri, precipue, regardas omno e Marion Kasper kompras bela espado ligna, nam el esas membro di kompanio teatral ed

intencas utiligar la espado por teatrajo (se me bone memoras parolesas pri ula rejo di Alzacia). Koram ni, el brandisas fiere ita espado. E ni departas por

spektar la vidindaji. Unesme la grupo de kelka personi quin me akompanas iras vers la impozanta turmo Caesar (nule relatante al imperiestro Romana, nam ol konstruktesis dum la XIIma yarcento). Kelke plu fore, stacas la kirko  Saint Pancrace (plu bela e plu vasta kam la kirko Saint Ayoul, ma anke sat vakua). Epigrafo sur stona plako insertita en la muro di la kirko informas ni ke la Franca heroino Jeanne d’Arc venis adhike en 1429. Kande ni livas ca loko, ni iras vers la splendida rempari. Ibe esas eskaleri por klimar sur la muri. Konstantin

La rempari di Provins

Yegupov qua esas yuna ed ajila iras sur la eskaleri e povas vidar la planajo rural qua cirkondas la rempari. Astonive s-ro Scholz qua ne plus esas tote yuna viro anke acensas sur la rempari por spektar la ruro. Personale, me agis lo plura yari ante nun, ma hodie me ne plus audacas agar lo pro ke me havas frajila maleoli e me povus danjeroze falar. Fine, guidata da Marion Kasper, ni iras a libro-vendeyo « mezepokal » quan on povas atingar per decensar prudente eskarpa eskalero (tala eskaleri esas frequa en ta ‘medieval’ (mezepokal) urbeto). Ibe on vendas inter altri danjeroza magio-libro e me questionas Marion kad el volas komprar ol, el respondas jokante a me, ke no, nam el ja habitas en Salem e ne prizus konsideresar kom « sorcistino ». La jeranto di la librerio tre interesesas pri la propagando por la L.I. e deklaras ke sen studiar nia komuna idiomo transnaciona, il povas komprenar preske omno de texto en Ido quan on prizentas a lu. Pos promenir ankore en la urbo, ni retrovenas al hotelo por ecelanta dineo e ni finas la vespero por irar al babilado-spaco dum ke la siori (ecepte me) komendas e buvas abundante biro.

Saturdie, 29ma di septembro.

Hodie esas la lasta dio ante la departo. Matine, malgre la suno, la temperaturo esas kolda. Ni mustas surhavar lanajo por ne sufrar pro la tro basa temperaturo. Unesme ni iras al turismo-oficeyo dil alta urbo jacante ne tre fore de nia hotelo. Ibe on povas komprar multa mikra objekti e karti kom memoraji pri Provins. Me prizus vidigar dal Idisti spektaklo medieval, ma ta spektakli eventas tro frue e ni ne havos suficanta tempo por dejunar. Altralatere, ni ne povas vartar li dum plura hori surloke. Me rezolvas promenigar la samideani en mikra treno qua vizitigas da ni la alta urbo anciena. Ni rividas la rempari, la turmo 

Caesar e la cirkumajo, ma me esas kelkete deceptita, nam ni ne vidas vere ulo nova interesanta. Pose esas la tempo dil dejuno. Plura Idisti e me iras a loko ube esas kelero qua dum la saturdio utiligesas kom restorerio por la « Banquet des Troubadours »  (Festino dil Trubaduri) dum la repasto di dimezo e dil vespero. Ibe, on manjas mezepokal dishi en kadro mezepokal kun homi vestizita folklorale quale mezepokani. Me propozas irar adibe. Kande ni questionas garsono, il savigas ni ke vespere forsan ne plus esos plasi, nam on devas komendar quik ca plasi kontre ke por la dimezo-repasto esas ankore multa libera plasi. La Idisti ne semblas tre entuziasmoza por irar a ca loko dimeze. Lore, Marion Kasper dicas nelaute : « Se ni ne iras adibe nun, forsan ni iros nulatempe ». Me asentas, ed el e me iras a la « Banquet des Troubadours » dum ke la cetera samideani preferas irar ad altra loko. Ni ne regretas nia rezolvo, nam la etoso esas extraordinara kun ecelanta nutrivi e legumi koquita quale dum la mezepoko. Marion prizas precipue la « hypocras » (cinamo-vino). La trubaduri kantas agreabla kanti mezepokal e pose esas spektakli kun jongladi e fairo-gluto. La homi divenas sempre plu entuziasmoza e joyoza e la etoso divenas simila ad olta dil famoza vakanco-klubo « Club Med » (me povas dicar lo, nam me olim frequentis la « Club Med »). Fine, omni invitesas dansar, me kelkete hezitas nam me esas mala dansero ma Marion Kasper susuras a me : « Me ne kredas ke ico esas tre importanta ». Konseque ni dansas amuziva danso mezepokal. Kande omno finesas, Marion e me esas ravisata irir a ca loko. Ni esperas ke la ceteri povos juar anke agreabla vespero en ta kelero. Desfortunoze, ni saveskos plu tarde ke ico ne esis posibla, nam vespere ne plus esis disponebla plasi. Nur Marion e me esis la fortunozi qui aginte sagace povis profitar la spektakli e la etoso unika di ca repasteyo ed amuzeyo.

La sequanta dio, 30ma di septembro, esis la dio dil retroveno adheme. Cafoye, esis nula problemo por la treni e la veho al estala staciono. Me nur regretis ke pro la kurtatempe duranta sejorno, ni ne povis vidar multo de ca urbo, ube esas plura muzei, merkato e spektakli  mezepokal –precipue dum la semano-fino -. Ni anke informesis ke la venonta Ido-renkontro eventos en Wuppertal, Germania.

JM :::-:::

LEGENDO : LA HOMETO DI LE TUILERIES

[Segun tradiciono anciena, ita mikra koboldo montris su singlafoye kande katastrofo minacis la suvereno regnanta en Francia : de Catherine de Médicis til Napoléon, omni timis la reda hometo.]

Catherine de Médicis 

Kande le Tuileries esabis parkonstruktigita da Catherine de Médicis, el venis adibe por habitar ca loko ; ma preske de la komenco, el hororis ica rezideyo e livis ol porsempre. El deklaris ke reda monstreto instalabis su en ca palaco, aparis e desaparis segunvole ; ke ne nur el vidabis lu, ma ke lu predicabis ad el ke el mortos proxim SaintGermain.
Pro ke le Tuileries esis tro proxima a Saint-Germain l’Auxerrois (kirko Parisana), elu livis la palaco por irar sejornar en la palaceto di Soissons ; el volis nulatempe irar a Saint-Germain-en-Laye, nek vizitar l’abadeyo di Saint-Germain-des-Prés. Tamen el ne povis evitar elua destino, nam demandinte al konfesiganto qua helpis elu an sua morto-lito, quo esis lua nomo, il respondis ke il nomesas Laurent de Saint-Germain, el krieskis e transpasis.
La reda hometo videsis dum la nokto dil 14ma di mayo 1610, kande Henrikus (Henri) IV frapesis mortigante per la kultelo di Ravaillac. Nova aparo di lu auguris la trubli di la „Fronde“ (intercivitana milito 1648-1653 NDLT) dum la minoreso di rejo Ludovikus XIV ; lor la matino qua sequis la departo da Ludovikus XVI por Varennes (1791), ube ica rejo arestesis, on vidis ita mikra koboldo misterioza jacanta en la lito dil suvereno ; on vidis lu ankore en 1793.
Dicesas ke soldato qua surveyis la kadavro di Marat en le Tuileries mortis pro pavoro dum videskar il. On kredis anke ke Napoléon I-a vizitesis da fantomo hemal, qua esis, on asertas lo, simila a la reda hometo. Il aparis unesmafoye, onu dicas, al kaporaleto (un de la surnomi di Napoléon NDLT), en Al Qahira (Kairo), kelka dii pos la batalio dil Piramidi, e predicis a la yuna generalo lua destineso futura. S-ro de Ségur, en lua Histoire de la campagne de Russie (Historio dil kampanio di Rusia), dicis ke l’imperiestro recevis ye noktomezo plura averti misterioza dum la vintro preirinta la kampanio di Rusia.
La Anecdotes de Napoléon et de sa cour (Anekdoti di Napoléon e di lua korto) raportas ke dum la monato januaro di ta yaro, la reda hometo aparis a sentinelo plasizita sur la eskalero dil kastelo e questionis lu kad il darfis parolar al imperiestro. La soldato respondinta a lu ke no, la koboldo pulsis il, e lasante ilu nekapabla movar, springis adsur la gradi, e nulu haltigante lu, arivis en la salono dil Paco e questionis chambelano kad il povas vidar l’imperiestro. S-ro de A… respondis ke nulu darfis enirar sen permiso. „Icon me ne havas, respondis la fantomo ; ma irez por dicar ad il ke viro rede vestizita, quan il konoceskis en Egiptia, deziras konversar kun ilu.“
Quik kande Napoléon videskis lu, il inkluzis su kun lu en sua skribochambro ; la konversado duris dum longa tempo ; on audis kelka vorti di ol : la imperiestro segun semblo demandis ula favoro quan on refuzis ad il. Tandem la pordo apertesis, la reda hometo ekiris e pasis rapidamente en la koridori e fine desaparis sur la granda eskalero, tra qua onu ne vidis lu decensar. Ita historio vera o ne, raportesis en la tota urbo Paris, e plura personi arestesis dal polico pro repetir ol.

Lor la Restaurado (1815-1830), la reda hometo montris su plura dii ante l’asasino di duko de Berry, ed il aparis a Ludovikus XVIII sur lua morto-lito (1824). Ni ne savas kad la kansono da Béranger inspiresis per rumoro populal, segun olqua la reda hometo esabis vidita ye aproxime la fino dil regno di Karolus (Charles) X. Lo esus anke interesiva saveskar ka en 1830,1852,1870,1871, la rumoro populal mencionis plusa apari.

Kande la famoza etnologiisto Bretona, Paul Sébillot, publikigis en 1885, en L’homme, skisuro dil Légendes de Paris, il sendis ica mikra laboruro a s-ro de Ronchaud, lore direktisto dil Muzei nacional, dum pregar ilu questionar l‘olda gardisti di Le Louvre e di le Tuileries, kad ula memorajo pri la reda hometo ankore posrestis, kad il chanjis sua lojeyo pos l’incendio di le Tuileries, e kad Le Louvre havis anke lua hemala demono. De Ronchaud respondis a Sébillot ke on povabis furnisar a lu nul informo.
Esas versimila ke altra palaci havas anke lia feulo hemal : forsan la reda hometo venis de la palaco di le Tournelles o dil palaceto SaintPaul, pos esir antee asociita a la palaco dil Cité ed al palaco di le Thermes. Lo ne esus neposibla trovar analoga mencioni che la historiisti anciena. La Palais-Royal, Le Louvre, la Luxembourg, l’Urbodomo di Paris, plus altra luxoza domegi Parisana destruktita od ankore stacanta, povabus anke havar fantomi hemal.

(Segun artiklo interretal extraktita de „ Revue des traditions populaires “ publikigita en 1889)

LA "AYURVEDA" MEDICINO DIL EQUILIBRO

Durigante la artikli pri India, ni pritraktas la temo pri la «ayurveda »,olqua esas la tradicionala medicino Indiana. Ol difuzesas en Ocidento sub la efiko di certena modo. Ita tendenco ne darfas obliviigar ke la dicita medicino esas kompleta sistemo di saneso, qua vizas riestablisar l’equilibro inter la korpo e la mento.

La unesma kozo quan me propozas a persono qua venas vidar me, lo esas askoltar su ipsa, egardar sua digesto, sua sentiveso al koldeso, sua maniero eliminar, audar sua fatigo e sua ‘streso’. » Eveline Mathelet praktikas la « ayurveda » depos dek yari, en la regiono Savoya di Francia. El pasionizis su por ca tradiciono Indiana, evanta de 5.000 yari, qua « ne flegas la maladeso, ma la persono konsiderata en lua toteso. » Ye la fino di profesionala lernado durinta dum 4 yari, el obtenis la titulo konsilantino-konsultantino segun la « ayurveda ». Agnoskata dal OMS (Organizuro mondala por la saneso) e docata en la universitati Indiana, ita vivo-filozofio konsideras ke la maladeso eventas kande la equilibro di le dosha – quin on povas tradukar per « nia forci di vivo » - perturbesas. La principo dil flegado konsistas lore ek « facar omno quon on povas por retrovenar al equilibro energial e psikologial, dum egardar la singulareso dil persono », ca praktikistino explikas. La flegado-sistemo apogesas su sur la dietetiko, la terapio per la herbori, la masajo « ayurveda »-ala, la meditado, la yogo, la kanto, edc.

Invito por riproprigar onua saneso a su

« Atencez » avertas Eveline Mathelet, « l’’ayurveda’, ico ne signifikas absorbar Indiana pulvero, nek irar por masajesar ! lo esas multe plu profunda. » En Ocidento, fakte, on tendencas rezumar ca kompleta medicino a praktiki por obtenar stando di komforto e bone-esar personal. Rekursar al « ayurveda », lo esas unesme konsultar profesionano qua efektigos bilanco personaligita – stando di la loko – pri onu, en la skopo propozar riequilibrigo. « La unesma interparolado duras sovente (ofte) dum un horo e triadek minuti. Oportas egardar la singulareso di la koncernata persono, grantar importo al maxim mikra kozi. » La bilanco energial (stando di le dosha), apogante su sur la kin elementi – aquo, tero, fairo, aero, etero -, posibligas propozar voyi por la saneso qui apogos su sur modifiki dil nutrado e dil vivo-maniero. On dicos, exemple, pri ulu ke lu havas tro multa aero (Vata), tro multa fairo (Pitta) o tro multa aquo (Kapha) ed on riequilibrigos konseque di co.

« La ‘ayurveda’ esas invito regardar, por singla persono, quale lu povas riproprigar a su lua saneso », pluse dicas Eveline Mathelet. « Mea rolo konsistas ek akompanar lu por retrodonar a lu sua autonomeso. » Jean-Claude avancis sur ta voyirado qua posibligis a lu ne nur risaneskar, ma, mem plu importanta fakto, instalar pokope nova vivo-sistemo. « Me koncieskas plu multe pri mea korpo e me nutras me per egardar plu multe to quon me sentas. » Komence, Jean-Claude sufris pro tendino-inflameso che la brakio. Ol esis rekurenta e tre doloriganta. Infiltri medikala preskriptita per la medicino alopatiala, desaparigis la doloro ma, du semani pose, ol riaparabis, dekopligita. « Eveline propozis a me la ‘ayurveda’. Kom tipala Savoya-ano, me manjis multa fromajo Beaufort. Dum un monato, me absolute ne plus manjis fromajo, to quo havis kom konsequo konsiderinda diminuto dil dolori. Pose, per plu bona nutrado, ye plu oportuna kloki, on rezolvis la problemo dil tendino-inflameso ye 99% » Ma Jean-Claude ne oblivias memorigar ke to quo fitas por la uni ne havas koakte bona rezultaji por la ceteri. « Koncernante me, kande mea korpo refuzas nutrivo, ico eniras la mento, e me konsentas. »

Un « ayurveda » adaptita al vivomaniero

La medicino « ayurveda »-ala esas saneso-sistemo inter plur altri. « Koncernante omno quo esas akuta od esas urjanta, la medicino ocidental esas tre efikiva. Cakaze, to quo la « ayurveda » povas adportar, lo esas komplemento por sustenar la vivanta forci dil organismo », explikas la praktikistino. Kompense, la « ayurveda » havas sua tota plaso koncernante la prevento (chanjo di vivomaniero), la kronika morbi (serchado dil profunda kauzi), e kaze di granda kuracadi (komplementala akompano ad observado e konstanta kontrolo medikal). En Francia, existas cento de profesionani pri « ayurveda », de qui multa de li esas grupigita en la asociuro « Ayurveda » di Francia, kreita en 2003 e prezidita da Eveline Mathelet. Sempre plu multa homi, inter qui on trovas mediki e profesionani pri la saneso, deziras instruktesar profesionale tateme. « Certeni demandas a ni adresi en India, ma me judikas ke esas preferinda instruktesar en Francia, en onua matrala linguo. » Eveline Mathelet militas por ula « ayurveda »-ala medicino adaptita al kulturo dil persono e fitanta kun lua vivomaniero. "La« ‘ayurveda’, evanta 5.000 yari, konservesis en India, ico posibligis ad olu transmisesar til ni e nia epoko. Ma lu esas universala. »

(Segun artiklo da NICOLE GELLOT en la jurnalo « L’âge de faire »)

                                                                                               

PLATON

Platon naskis en potenta aristokrata familio, en 428 a.K. cirkume, lor la unesma yari dil Peloponeso-milito en Athina – ecepte ke ico eventabus en Egina. Kom yuna viro, il destinis su a politikala kariero, ma la tiraneso di le Triadek, impozata ad Athina ye la fino dil Peloponeso-milito, same kam la proceso kontre Sokrates chanjigis lua inklineso.
Quankam Platon divenis famoza kom pensero por la generacioni vivanta pos ilu, il ipsa opinionas ke lua precipua realigajo esas la kreado (en 387 a.K. cirkume) e la direkto dil Akademio, t.e. filozofiala e ciencala skolo, di qua la nomo venas de la gardeni di Akademos ube ol establisesis. En ica loko efektigesis la chefa kozo dil granda progresi pri matematiko dum la IVma yarcento a.K. precipue pri geometrio.

La skriburi di Platon prizentesas sub formo di dialogi plubeligita per agreabla e dramatatra ceni ; ica dialogi povas lektesar quale teatraji. Platon, qua nulatempe aparas personale, intervenigas historiala personi, tale Sokrates – qua esas nekontesteble la filozofo qua influis il admaxime -, Parmenides o Timeos. Tamen, esas ofte desfacila savar en quala proporciono ica filozofi expresas lia propra penso od olta da Platon.
Se esas desfacila, e mem neposibla, rezumar la filozofio da Platon, on povas tamen saliigar kelka precipua temi. Oli traktesas – min o plu profunde – en « la Republiko » ofte konsiderata kom la maxim importanta verko dal filozofo.
Tale, en la libro VII, Platon rakontas la mito dil Kaverno. Homi vivas en kaverno, kun dorso opozita a l’enireyo de-ube la sunala lumo venas. Li kredas ke la ombri dil objekti jacanta extere, esas la realeso. Ica alegorio esas intencita montrar ke la homala stando limitizas la percepto dil realeso (la Idei reprezentita per la objekti extere dil kaverno) ye la fenomeni (la ombri). Platon opinionas ke omna savo esas rimemoro, tandem pos livir la chanjema mondo dil fenomeni, la anmo retrovenas a la stabila mondo dil Idei a qua ol apartenas. Talmaniere la filozofio posibligas, mediace dal dialektiko, transirar de la sentebla mondo dil percepti a la intelektebla mondo dil Idei, por fine atingar la prima principo dil universo nome la ideo di lo Bona.
Parto di « la Republiko » konsakresas a politiko. Platon deskriptas en ol la ideala civito. La filozofo komence dividas la habitantaro segun tri kategorii : la mestieristi o rurani, la militisti e la judiciisti. En ica kadro, la autoritato mustas donesar a filozofa judiciisti sen sucii pekunial e konseque apta, danke lia etikala ed intelektala kapablesi, acesar l’Ideo di lo Bona. Tala guidisti povus nur, segun Platon, laborar por lo bona di la komunajo prefere kam por l’avantajo di aparta interesti.

(Tradukita de extrakturo de libro pri : ATHINA E LA GREKA INSULI – Artiklo publikigita en la numero 3/2001 di Letro Internaciona)
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO