LA PAROKO DI CUCUGNAN

Ica texto dil XIXma yarcento esas tre konocata en Francia e ridetigis plura generacioni de mea samlandani.

Omnayare ye la kandelfesto, la Provencana poeti publikigas en Avignon libreto plena de amuziva rakonti. Yen un de oli qua aparte plezis a me.

Abado Martin esis paroko di Cucugnan. Tre benigna viro, il amis patrale lua sorgati ; ad il, Cucugnan povabus esar paradizo surtere, se la Cucugnanani donabus plu multa kontentigo a lu. Ma ho ve ! la Cucugnanani ne tre prizis irar a la kirko. Il esis tre trista pri ico ed il demandis a Deo la graco retrovenigar lua parokiani a la praktiko dil sakramenti. Or, Deo exaucis lu.

Ye ula sundio, pos la Evangelio, S-ro Martin acensis en lua katedro. «Ho mea frati, lu dicis, vi kredos mea dicajo se vi volos ; recente dumnokte, me, qua esas mizeroza pekanto, me konstatis ke me esas an la pordo dil paradizo.

Me frapis : santa Petrus apertis la pordo !

«Saluto ! Ho kara s-ro Martin , lu dicis a me ; me joyas vidar vu, quon me povas agar por helpar vu ?

– Ho afabla santa Petrus, vu qua posedas la libro e la klefo di hike, kad vu povus dicar a me, se vu judikas ke me ne esas tro kurioza, quanta Cucugnanani esas en la paradizo ?

– Me povas refuzar nulo a vu, s-ro Martin, voluntez sideskar e ni verifikos kune.»

E santa Petrus prenis lua dika libro, apertis ol e surhaveskis lua binokli :

«Ni videz, Cucugnan, kara s-ro Martin, ma la pagino esas tote blanka. Nul anmo di Cucugnanano trovesas hike. Ne esas plu multa Cucugnanani kam denti en la boko di hanino.

– Quale ! Nula Cucugnanano hike ? Nulu ? Ico ne posiblesas ! Regardez plu bone...

– Nulu, regardez ipse, me ne jokas.»

Me teroris e kun juntita manui me demandis pardono e kompato. Lore, santa Petrus dicis a me :

«- S-ro Martin vu ne kulpas pri co. Vua Cucugnanani esas probable en la purgatorio.

– Ha ! pro kompato, granda santa Petrus ! Permisez adminime ke me povez vidar e konsolacar li.

– Volunte, kar amiko... Metez ica shui pro la mala voyo. Pose, irez rekte avan vu e vu trovos arjenta pordo tote stelizita per nigra kruci ye la dextra latero. Vu frapos ed on apertos ol por vu. Adessias (adio en la provencala linguo) !»

E me marchis sur malega voyo e kun granda desfacilaji, fine me arivis an la arjenta pordo.

«Pan ! pan !

– Qua frapas ? dicas a me rauka e plendema voco.

– La paroko di Cucugnan.

– Di ?

– Di Cucugnan.

– Ha !... Voluntez enirar»

Me eniris. Altastatura bela anjelo, kun ali obskura quale la nokto e kun robo brileganta quale la jorno kun diamanta klefo pendita ye lua zono, skribis en granda libro plu dika kam olta di santa Petrus...

«Fine, quon vu volas e quon vu demandas ? la anjelo dicis.

– Ho bel anjelo di Deo, me volas savar, - forsan me esas tre kurioza, - kad vu havas hike la Cucugnanani.

– La homi di...?

– La Cucugnanani, la homi di Cucugnan... pro ke me esas lia prioro.

– Ha ! Abado Martin, kad ne ?

– Yes, sioro Anjelo.

E la anjelo apertas e foliumas lua granda libro.

«Cucugnan, lu dicas sospirante.Sioro Martin, ni havas en purgatorio nulu di Cucugnan.

– Ho Deo mea ! nulu di Cucugnan en la purgatorio. Ma ube li esas ?

– He ! lore li esas en la paradizo. Li ya ne povas esar en altra loko.

– Ma me venas de la paradizo... E li ne esas ibe !

– Se li ne povas esar en la paradizo, li esas... Kompatinda sioro Martin se vu volas vidar li irez sur ita voyo e sinistre vu trovos granda portalo. Ibe vu povos informesar. Deo helpez vu !»

E la anjelo klozis la pordo.

Esis longa, doloriganta e sudorifanta voyeto, fine me arivis opoze a giganta portalo beanta quale la pordo di granda forno. Hike onu ne questionis me, nam ne esis registro. Me audis hororinda klamado, jemi, ululi e jurachi. «Nu, ka tu eniras o ka tu ne eniras, ho tu ? dicas a me dum pikar me per lua forko, kornoza demono.

– Me, kad ? Me ne eniras. Me esas amiko di Deo.

– Tu esas amiko di Deo, ho tu idioto ! Ma lore pro quo tu venas ad-hike ?

– Me venas por questionar humile se hazarde vi ne havus hike ulu di Cucugnan ?

– Ha, stultulo ! Ho leda korvo ! Ma vere ka tu ne savas ke l'omna vilajani di Cucugnan esas hike. Regardez quale ni traktas tua Cucugnanani...»

E me vidis, meze di pavoriganta flami-vortico :

La longa Coq-Galine, - vi omna konocabis lu, he mea frati, - Coq-Galine qua ebrieskis tante ofte, e tante ofte frapis lua kompatinda spozino Clairon.

Me vidis Catarinet... ica senetika muliero, qua kushis kun omna posibla viri.

Vi ya memoras ico, ma ne volas pluse parolar pri lo.

Me vidis Pascal Doigt-de-Paix, qua fabrikis sua oleo kun la furtita olivi di s-ro Julien.

Me vidis Babet la glinistino qua ne laboris tre honeste.

Me vidis mastro Grapazi qua ne tro prizis laborar.

E Dauphine, qua vendis tante chere la aquo di lua puteo.

E la Tortillard, qua fugis kande il renkontris me e konsideris me quaze me esus hundo.

E Couleau kun lua Zeta e Jakobus e Petrus, e Toni...»

Emocigita, livida pro pavoro, la audantaro jemis, dum vidar en la tote apertita inferno, sive lua patro, sive lua matro, sive lua avino e mem sive lua fratino.

«Vi intelektez bone, ho mea frati, dicis itere la benigna abado Martin, ke ico ne plus darfas durar. Me volas salvar vi del abismo adube vi precipitas vi.

Me komencos morge.

Morge, lundie me konfesos la geoldi. Ico ne esos granda afero.

Mardie, la pueri. Ico rapide efektigesos.

Merkurdie, la yunuli e la yunini. Ico povos durar longatempe.

Jovdie, la viri. Ni esforcos agar rapide.

Venerdie, la mulieri. Me dicos : «Ne exajerez !»

Saturdie, la muelisto !... Un dio por lu sola, esas apene suficanta !...

E, se ye la venonta sundio, ni finabos, lore ni esos tre felica.

Ho mea filii, ni devas avan omno pensar pri la salveso di nia anmi.

La Cucugnanani agis segun la deziro di lia paroko.

Depos ita tempo la vertuozeso dil Cucugnanani konocesas en la tota cirkondanta regiono.

Recente, la bona pastoro, s-ro Martin sonjis ke akompanata da lua sorgati, meze di acendita ceri , di bonodorizanta incenso-nubo e di korista pueri kantanta TE DEUM, il eniris la paradizo.

E yen la historio dil paroko di Cucugnan, quale ol raportesis a me.

Texto publikigita en 1866, adaptita ed extraktita de libro titulizita LETTRES DE MON MOULIN da Alphonse Daudet.

Me havis la kuriozeso serchar Cucugnan che la interreto e me saveskis kun astono ke ica prediko reale dicesis en 1858 en ica vilajo. Nur la abado ne nomesis Martin, ma Ruffié.

(Ek Kuriero Internaciona n° 3/2008)