LA RETROVENO DAL FRONT-SOLDATI

Ico esas extrakturo de libro pri la Germana kulturo, literaturo ed historio.La suba texto raportas la retroveno dal Germana militisti a lia hemala lando pos la desvinko dil unesma mondo-milito en 1918. Me adaptis ol ad Ido.

 

Subite la militisti aparis. On audis li apene, on konstatis nur ke lia turbo agitis su per kurta movi. Hike ed ibe izolita advoki klamesis, ma nulu komprenis li, ed oli quik cesis. Muliero komencis plorar, lua shultri levis su tresayante , elu singlutis diskrete, kun lua konvulsatre juntita manui...

«Pro quo ne esas militistala muziko ?» susuris viro, per rauka voco sen respirar. «Pro quo la urbestro ne akompanigas ico per militistala muziko...?

 

Desaprobo. E morto-silenco. Lore ulu klameskis «Hurra...» de tre dopa rango. Ed itere esis silenco...Ho Deo mea, quale li aspektis, quale aspektis ica viri ? Quo esis ico, qua hike marchis avancante ? Ica senreakta nemovanta vizaji sub lia stala kaski, ica ostoza membri, ica lacerata, polvoza uniformi ! Pazo pos pazo li marchis, e cirkum li esis por tale dicar senfina vakuo. Yes, lo esis quaze li esus mezepokala exkomunikiti expozata a danjeroza violentaji, qui existis e kreskis en ombro nevidebla a la okuli di ta exkluziti... Ico povis apene toleresar. Li marchadis ya, quaze li esus la senditi dil morto, dil hororo, di la maxim mortigiva, maxim solitara, maxim glaciala frosto. Hike tamen esis la patrio, hike vartis li la familiala varmeso, la feliceso, pro quo li tacis, pro quo li ne klamis, pro quo li ne ridis ?...

 

Nur poka de li ornesis per flori. E la florbuketi pendis parvelkinta de lia fusil-kanono. La yunini havis flori en la manui, ma nun eli stacis ibe, tremante, nesavante quale agar, konfuzigita, lia vizaji tresayis e lia paleso montris a la soldati desquieta okuli. La soldati marchadis. Oficiro tenis senegarde laurokrono enmanue, ociligis ol, levis sua shultri...

Nula standardo. Nula signo di vinko. Nun venis ja la bagaji-veturi. Ico esis tota regimento.

E quale me vidis ica mortigive rezolvita vizaji, ita harda, quaze skultita ek

ligno, vizaji, ita okuli qui regardis dum pasar stranjere la turbo, li esis stranjera, neligita, enemika – yes, enemika – icon me savis, ico asaltis me, e lore me fixeskis – ico tote ne esis, quale ni pensabis pri lo, ni omna, qui stacis hike, quale me pensabis lo, nun e dum la tota travivita milit-yari,omno mustis esir tote altra kam to quon ni kredabis. Quon ni vere savis pri ta soldati quin ni vidis ? Pri la fronto ?

Nulon, nulon, nulon ni savis. Ho Deo mea, ico esis pavoriganta. Esis do tote ne vera, to quon onu rakontabis a ni. On mentiabis a ni, ico ne esis nia kombatanti, nia herouli, nia protekteri di la patrio – ico esis viri, qui ne

apartenis a la komunajo di la homi qui kunvenabis en la stradi, qui ne volis apartenar ad ica komunajo, qui venis de altra domeni, qui konocis altra legi, havis altra amikesi... Ke iti, la viri, qui ibe marchadis, kun lia fusilo surshultre e severe izolita de omno qua ne esis simila a li, ke iti ne volis apartenar a ni, ico esis la decidiganta fakto. Li ne esis nia kunhomi, opoze a li nia tota kontraktita, ridinda importanteso desaparis quale la maro-spumo.

 

Omno quon ni pensabis, quon ni esperabis, quon ni expresabis, divenis nevalida. Quala monstrala eroro ico esis, to quo sucesabis kredigar da ni dum quar yari, ke ni apartenis a la sama komunajo , quala eroro, qua nun ruptesis!

La fronto esis lia domicilo, esis lia patrio, lia naciono. La milito dominacis ili, la milito nulatempe abandonos ili, nulatempe li povos retrovenar vere ad-heme. To quo nun eventis, ica eniranta marchado, ita inserto en la paca, en la lego-observanta, en la civila mondo, ico esis transplantaco, falsigo, ico nulamaniere povis sucesor. La milito finas. La militisti pluduras marchar. Ed hike stacas la amaso de homi, hike stacas la turbo, qua hike esas nehabila opoze a la fermentacado di la nova Germana mondo, camotive li esos, li la soldati, ti qui marchos por la revoluciono, por altra revoluciono, volante nevolante, flogata per violentaji quin ni ne povas divinar.

 

Ernst von Salomon,

Die Geächteten, (La Damniti) 1931

(Editerio Ernst Rowohlt, Berlin)

 

Ica texto aludas la revoluciono eventinta en Germania quik pos la fino dil

unesma mondomilito, ma la autoro presentas ke la front-soldati esas pronta por altra revoluciono, nome olta dil nazismo.

 

 

(Ek Kuriero Internaciona n° 3/2008)