JAPONIANINO DI OLIM

Franca piktisto, Jean-François Felze, qua sejornas en Japonia, dum la fino dil XIXma yarcento, entraprezas piktar la portreto di Japoniana siniorino, markezino Yorisaka. Elta, quankam el adoptis la vestaro, la mori e la kustumi di Ocidento, propozis a lu posturar segun la maniero di «vera siniorino di olim.»

 

La modelo komencabis posturar, e restis tale kun la Aziana senmoveso. Elua genui sustenesis da velura kuseno, lua expansita robo desklozesis cirkum elua gambi olqui esis faldita plane, ed, exter la maniko larja quaze jupo, nuda manuo, armizita per la ivora unglo, tushis la kordi dil koto(1).

«Ka vu ne esas fatigita ? demandabis Felze pos longatempe duranta mihoro.

– No. Olim ni kustumis tale genupozar senfine...»

Il pluduris piktar, e lua unesma ardoro ne kalmigesis. Dum ita mihoro naskabis esbosuro, tre bela.

«Vu devus, lu dicis subite, plear reale, e nule simular. Yes, me bezonas ke vu pleas, por vidar e vidigar l'expresuro di vua vizajo...»

Elu tresayis :

«Me ne savas koto plear.»

Ma il regardis el : «Envere, kande onu tante bone genupozas sur kuseno di Osaka(2), me ne kredas ke onu povas ne savar koto plear...»

Lua vangi redeskis ed el abasis sua okuli. Pose cedante a la magnetala povo di ilua volo quan elu subisis, el pinchis dolce la sonora kordi di ta muzikinstrumento. Bizara harmonio audesis.

Felze, havante lore lua brovo kontraktita, lua labii sika, shovis per ulaspeca violento lua pinselo sur la ja lumoza tabelo. E la skisuro semblis

viveskar sub ica magiista pinselo. Nun, la koto vibradis plu forte. Elua audaceskinta manuo abandonis su a l'ardoro di ca misterioza ritmo, tre diferanta de omna ritmi qui konocesas en Europa. E lua inklinita vizajo vestizis su pokope per la desquietiganta rideto dil kontemplema idoli quan anciena Japonia skultis en la ivoro o la jado.

«Kantez !» imperis bruske la piktisto. Kun obediemeso, elua streta e fardizita boko kanteskis. Lo esis kanto preske nedistingebla, speco de melopeo qua komencis e parfinis en murmuro. La koto prolongis sua amortisita noti, kelkafoye substrekizante, per plu akuta traito, nekomprenebla silabi. Dum plura minuti duris la stranja muziko. Pose la muziko tacis, e semblis ke lu exhaustesis.

Felze, sen levar la kapo, questionis preske nelaute :

«Ube vu lernis ico ?»

La respondo venis quaze de la fundo di sonjo :

«Ibe, kande me esis mikra, mikra...en la anciena kastelo di Hôki, ube me

naskis...Dum singla matino vintre, ante l'auroro , quik kande la servistini apertabis le shôdji(3), quik kande la frostanta vento dil monti sukusabis me de mea dormo ed ekpulsabis me de la mikra matraco tre dina olqua esis mea lito, on adportis a me la koto por lernado, e me pleis dum ke me esis genupozinta, til pos la sunlevo. E lore, me decensis nudapede en la granda korto ofte blanka pro la nivuro, e me regardis mea fratuli exercar su a la skermarto dil sabro, e me exercis me kun li, nam la regulo imperis lo tale. La longa bambua lami klakis dum intershokar. Oportis suportar tacante la floganta frapi ye la brakii e ye la manui, e la mordo dil nivuro ye la gambi...

Kande la leciono finesis, la servistini vestizis me ceremonioze, e me iris unesme prosternar avan mea patro, ilquan me sempre trovis en l'apartamento di lua spozini. Il duktis me kun su por salutesar dal samurayi*, dal armo-servisti e dal domala servisti. La bela silka robi tranis lia plisuri, la lakizita gaini dil sabri krumplis la lakizita gaini dil poniardi. E me deziris totakordie ke omno restez simila dum milo de yari.»

La pinselo haltabis, e la senmova piktisto klozabis l'okuli por plu bone audar elu.

«E me deziris en mea kordio milfoye mortar, prefere kam vivar segun stranjera o diferanta maniero. Ma plu rapide kam la Fudji monto(4) chanjas lua koloro dum la krespuskulo, la tota surfaco dil tero metamorfosesis. E me ne mortis...

Elua revema fingri skrachis la kordi dil koto. Soni vekis, tre melankolioza. Elua tenua voco repetis quaze refreno di kansono : «Me ne mortis... ne mortis...ne mortis... E men envolvis la nova vivo, quale la reti dil ucelkaptisti envolvas la kaptita fazani, e dum tro longa tempo gardita en streta kaji, li ne plus savar apertar lia ali, e li oblivias l'anciena libereso...» La koto resonis triste.

«En la kajo mea, ube men inkluzis multa ucelkaptisti tre habila e tre saja, me anke pavoras obliviar pokope la vivo anciena... Ja me ne plus memoras la precepti quin me olim lernis en la Klasika Libri ed en la Sakra Libri(5). E kelkafoye, ho ! kelkafoye me ne plus deziras memorar oli....»

La koto audigis tri noti simila a krii.

«...Me ne plus deziras. E pose, me ne plus savas, me ne plus savas... Forsan obliviar me devas ? La precepti quin onu docas a me hodie esas diferanta... Quale me manjos la varmega rizo, dum mantenar sur mea lango la saporo dil kruda fishajo ?... Me kredas ke me devas obliviar...»

Elua manuo abandonabis la kordi, e rifalis silencoze en la plisuri di la silka

maniko.

«... En Hôki, la nivuro dil granda korto esis tre kolda a mea nuda pedi, e la

bambua sabri esis tre doloroza a mea sentiva brakii... Nun, ne plus esas sabri nek nivuro. E la servistini ne plus apertas le shôdji di mea chambro ante ke la varma suno vekigez me...»

Jean- François Felze rikomencis piktar. Il ne respondis... Pose, il retromarchis ye du pazi, ed extensis vers la tabelo lua vinkanta pinselo. La portreto, quankam nefinita, nun vivis, esis vivoza per personala e potenta vivo. E la okuli di ta portreto, okuli di Extrema-Azia, profunda, sekreta, obskura, regardis fixe markezino Yorisaka dum expresar stranja

ironio.

 

Noti:

1) koto : Ulaspeca harpo, tre anciena, rezervita olim a la maxim nobela siniorini Japoniana.

2) kuseno di Osaka : Kuseno ek anciena veluro, fabrikita che la manufakturi di Osaka, importanta industriala urbo di Hondo, olqua esas la maxim grand insulo di Japonia.

 

3) shôdji : movebla parieti facita ek ligna kadro tensita per dika paperi.

 

4) Fudji monto : Anke dicita Fusi-Yama, volkanala monto dil insulo Hondo

(3.793 m.).