MODERNA VIVO : "STARBUCKS"

En Usa la folkloratra imajo dil Franco qua havas beredo sur la kapo e pan-vergeto sub la brakii permanas exajerite. Ol ne plus konformesas - e depos tre longa tempo - ad irga realeso, ma a la ideo quan mult Usani havas pri la habitanti di Francia.

Kontraste, moderna folkloratra imajo povus reprezentar la urbala medio Usana : nome, on vidus en ol viro bone vestizita, o muliero marchanta rapidege e tenanta per la manuo varma glaso kartona kovrata per kovrilo ek plastika materiajo. Ye la avana parto on povus vidar verda e nigra komercala emblemo reprezentanta kronizita sireno akompanata per nomo : " Starbucks Coffee ".

Nome Starbucks, mondala championo pri kafeo, videblesas omnaloke trans la Atlantika Oceano, nam existas ibe preske 10 000 butiki apartenanta a lu.
Singlasemane, 40 milion konsumeri kompras por su " cappucino ", " caffè latte " o mem " espresso macchiato ", qui drinkesas ofte dum marchar. Ico esas tre Usana kustumo nam la Usani, de longa tempo, cesis havar la kustumo disipar lia tempo. Ed ico ne eventas nur en Manhattan, qua esas ulaspeca templo dil kulturo e dil "business" : ico anke esas konstatebla de Seattle til Boston, de Tucson til Chicago, nam la kafeo Starbucks esas videbla omnube e konsumesas ofte rapidege.
Por bone mezurar la importo di ca fabrik-marko, nulo plu valoras kam avionala voyajo de Chicago til Seattle. Quik de la embarko, on savas pri quo parolesas : nome, la pasajero sidas opoze a butiko markizita per la sireno ye la instanto kande la aviono flugeskas. Ica insigno ne esas nur trovebla enstrade, nam lua reprezentanti vendas lua nigra drinkajo anke en la aerportui, en la librerii, ec. Ed ol esas anke videbla avionale : sur la aerala
voyirado dil kompanio United Airlines liganta Chicago a Seattle, kande esas la tempo furnisar la drinkaji, la avionala hostini esas " fiera servar a vu kafeo "Starbucks ". Lor la
terveno, same : la arivo-pordo stacas opoze a kronizita sireno.Advere, en Seattle, Starbucks esas omnaloke : yesingla voyo-kruco, e mem anke ye du anguli di singla voyo-

kruco ! En ica urbo naskis la aludita entraprezeyo, en 1971. Pos kelka komenco-desfacilaji e kelka heziti, ita komercala grupo agis importanta rezolvo dum la yari 1980, per ne plus konsakrar su nur a la vendo di grana kafeo, ma per propozar butiki di qui la ideo esis ofrar kafeo segun Italiana maniero.

SERVO YE LA DRINKO- E PAGO-TABLO, TRANQUILA CIRKONDEYO, DOLCA

MUZIKO, INTERRETALA ACESO, OMNA STARBUCKS-EYI DIL MONDO SIMILESAS.

La koncepturo sucesis e Starbucks, nunadie, esas la mondala championo dil kafeo.

"Ico ne esas hazardo se ica komercala grupo naskis hike", tale explikas Ron, kustumala kliento qua esas granda prizanto ye "caffè latte". Seattle esas fora de importanta altra urbi, ma ol esas apertita a la mondo." Jacanta an la litoro dil Pacifika Oceano, an la Kanadana frontiero, ica urbo orientizesas a la extera mondo.
Cetere la Starbucks-insigno esas homajo a la marala vivo, nome ica nomo venas de protagonisto di "Moby Dick", romano di Hermann Melville.
On konstatas en oli servo ye la drinko- e pago-tablo, tranquila cirkondeyo, dolca muziko, interretala aceso... omna Starbucks-eyi dil mondo similesas.
De la interdiktata Civito en Beijing (Pekino) til la strado Montorgueil en Paris, per trairar Bangkok o Séul, la koncepturo esas la sama. On iras sola adibe, ma on povas trovar en ol plura personi por diskutar, o laborar. En la Usana butiki, la profesionala asembli ne esas rarajo.
Tra la mondo, la dicita koncepturo esas sucesoza. Ica komercala grupo posedas nun plu kam 12 000 butiki ed adjuntas, singlayare, preske 2 000 nova kafeeyi a lua ja existanta komerceyi, en Usa ed en la tota mondo. On mem plurapidigas la developo-ritmo : en 2007 la aferala skopo di ca firmo esas la aperto di 2 400 nova butiki. En Paris, ube ca komercala grupo ja havas triadek tala loki, la konsumeri prizas povar restar dum plura hori sen tedesar da garsono qua, altraloke, venus, ye singla duadek minuti, por recevar nova komendo.
Tamen, ica nova modo «made in USA» produktas nur poka opozo. Kad ico esas signo ke la «Usanigo» ne plus timigas ? Kad ico esas signo ke Starbucks agas sagace ? Advere, en la Parisala Starbucks-eyi nur poka kozi pensigas pri Usa. Ica entraprezeyo ne fanfaronas : che Starbucks, onu ne multe komunikas. En Seattle, la dicita entraprezeyo esas fortreso, e la pasanta stranjera jurnalisto konsilesas sistematre konsultar la retala pagino pri ca fabrikmarko.
Same en Paris : «Se la klienti restas sen konsumar, kad ca entraprezeyo ganas pekunio en Francia ?» «Quala esas lua projeti, lua ambicii ?» Ita questioni esas sen respondo. Onu tacas.

Duminstante, ica strategio esas sucesoza. Tamen ico eventas pos multa desfacilaji e problemi. Anke en Usa. En 1999, lor la somitala interrenkontro dil Mondala komerco-organizuro (WTO/OMC) en Seattle, Starbucks qua akuzesis komprar tro chipe a la rurani la kafeo-grani, esis, same kam Gap o Nike, un de la maxim odiata skopo-plaki por la manifestanti. La movadi opozata a la komercajigo dil mondo kunvenis exter la somitala

interrenkontro por iniciar to quo restis en la memori kom la departo-punto dil granda mobilizi kontre la globaligo. En la Starbucks-eyi dil urbo-mezo, vitri spliteskis.
Depos ita tempo la aludita komercala grupo reaktis. La kombato por sana ambiento e por plu equitatoza komerco divenis la baricentro di lua komunikado.
Starbucks ne interesas grande Marina Skumanich, reprezentantino en Seattle di la «Washington Fair Trade Coalition», organizuro qua militas por equitatoza komerco. Ma elu agnoskas ke Howard Schultz, qua esas la patrono dil dicita komercala grupo, esas meritanta homo. «Il esas un de ca moderna patroni qui esas tre diferanta de lia preirinti, tale explikas ita militantino. Lia politiko semblas esar tre progresema, tam bone en la domeno dil ambiento kam en olta di la laboro-kondicioni. Existas sincera deziro facar bona kozi. Tamen, quankam li deklaras ke li havas tre alta ambicii, li ne esas sempre ye olia nivelo.
Koncerne la ambiento, pro quo li ne kompras plu multa kafeo kultivita en ombro, t.e. en la naturala peizajo dil regioni produktanta ol, e ne en granda plantacerio ?»
Omnakaze ica kompanio bone konsideresas trans la Atlantika Oceano.Ma ica giganto dil bruna oro ne esas sen diversa e psikologiala problemi. Lu subisas mem kreskala krizo, se on kredas to quon dicas Howard Schultz, nome il desquieteskas pro la fakto ke il ne plus rikonocas la Starbucks quan il konceptabis : kad la komercala grupo ne minacesas perdar sua identeso pro ke ol divenas gigantega ? Ka Starbucks ne esas minacata dissolvesar en la globaligo ? En informilo interna a lua kompanio, ica historiala patrono regretis, dum la pasinta printempo, la renunco di ula agomanieri certe «romantika». Aludante tale la sili de kafeo sur la drinko- e pago-tabli di Starbucks, qui nun remplasesas per normigita paketi, pro ke ico konsideresas kom la unika moyeno konservar l'aromo dil Starbucks-kafeo omnaloke en la mondo. Pro brilar tro forte, dil sireno la krono povus riskar paleskar.

(Segun artiklo da Gilles BIASSETTE publikigita en la jurnalo LA CROIX)