HISTORIO DI OCITANIA : LA BATALIO DI MURETH

HISTORIO : OCITANIA

 

BATALIO DI MURETH : La batalio qua chanjis la historio di Ocitania

La batalio di Murèth esas epizodo maxim importanta di la « Crosada » (krucmilito kontre la kataristi), decidigiva por la historio di parto de Ocitania. Guidata da rejo Petrus (Pèire) II di Aragonia e da komto Ramon (Raymond) VI di Tolosa, la trupi Ocitana, Kataluniana ed Aragoniana unionis su por afrontar la krucmilitisti reprezentanta la papo e guidata da Simon de Monfort. Rejo Petrus II di Aragonia mortis sur la bataliagro e lua armeo, dispersita, vinkesis dal krucmilitisti.

 Esas nun 802 yari kande eventis la Batalio di Murèth (Gaskonia Tolosana), olqua markizis la komenco dil dominaco Franca en certena arei centrala di la regioni Ocitana, e la fino dil expanso trans-Pirenea dal reji di Aragonia. Sub la pretexto extirpar la katarismo, l’armeo dil krucmilitisti exhortita e benedikita da papo Innocentius III, quik de 1209, eruptigis la hororindaji dil milito en diversa urbi Ocitana. Pos la masakro di Béziers e la kapto dil civito Carcassona (1209), Simon IV de Monfort sizis la terala posedaji di viskomto Ramon Rogièr Trencavèl, ante atakar la komto di Tolosa.

En la realeso, ita krucmilito  esis nulo altra kam milito di konquesto. Rejo Petrus II di Aragonia, komto di Barcelona e sinioro di Montpelhièr, esis suvereno di multa siniori ‘Languedociana’, inter qui esis viskomto Trencavèl, qua mortis katenizita en la karcero di lua propra kastelo pos la kapto di Carcassona, viskomtio sizita dal uzurpanto Simon de Montfort e ke rejo Petrus II mustis agnoskar kom lua posedajo por probar cesigar la masakri en la lando Ocitan.

Dum la 10ma di septembro 1213, la trupi di rejo Petrus II di Aragonia unionis su a la trupi di lua federiti Ocitana proxim Murèth, urbo qua ja esabis kaptita dal armeo dil krucmilitisti, e li expektis l’arivo dal trupi Kataluna. Surloke elaboresis la strategio dil batalio,olqua esis tre kontestata. Dum la nokto del 11ma til la 12ma de septembro, Petrus II e Simon de Monfort pasis la nokto en vigilado, l’unesma per kushar kun muliero, e l’altra per pregar en kapelo. Ye aproxime 7 kloki e duima dil matino di jovdio 12ma, Petrus II iris al meso e pose asemblis su kun la chefi di lua armeo por preparar la batalio. La kombato komencis sur la bataliagro, la shoko dal amba formacuri militistal esis de granda brutaleso. On dicas ke la bruiso dil frapi dal armi esis tante forta ke on havis l’impreso audar pluvego de hakili. Mo to quon onu ne imaginabis, esas la fakto ke la krucmilitisti ne respektis la reguli dil kavaliereso, e per ago senhonoriganta por ita epoko, komendis du asasinisti por ocidar la rejo.  

Itadie, Petrus II ne vestizesis kun la vesti qui identigis lu kom rejo. Ma pos vidir ke on asasinabis ilta qua surhavis oli vice lu, per ago di kurajo o forsan di foleso, il klamis : « El rei, heus-el aqui ! » (La rejo, il esas hike), e tale trovis la morto per la manui dil asasinisti sendita da Simon de Monfort. Lua armeo, kaptita per paniko, komencis retretar en fugado senordina e l’armeo Tolosana, qua ne ja partoprenabis la batalio, esis senpovigita per avalancho kaosatra de retretanta soldati qui impedis ol avancar por atakar. Ita situaciono esis plumaligita dal krucmilitisti qui facis masakro dil soldati, di qui la majoritato esis pedsoldati Ocitan qui esis abatita segun quante li foriris.

Por la krucmilitisti e la papo , ita vinko esis la produkturo di miraklo ; por la Aragoniani, Kataluni ed Ocitani, ol esis vera desvinko. L’interpreto mezepokal di ca batalio esis klara : Deo esis an la latero di Simon de Montfort e di la krucmilito, e punisis Petrus II pro lua peki, pro esar an la latero dil hereziani. La krucmilitisti vinkabis armeo plu grandanombra kam lia.

Ni esas informata pri ca eventi e dil konkluzo di ta jorno danke la Libre del faches (Libro dil fakti), da lua filiulo Jaume I-a, qua esis ankore infanto e restis en la manui di Simon de Montfort, til ke papo Innocentius III koaktis ilu cedar la tutelo di ta yunuleto al Templani dil Rejio Aragonia. Dum lua minoreso il restis en Montson sub la tutelo dil mastro dil Templo-ordeno , Guilhèm de Montrodon, kun lua kuzulo samevanta kam il, nome komto di Provenca Ramon Berenguièr V.

Jaume I-a divenos pose komto di Barcelona e rejo di Aragonia, e kelka yari plu tarde anke rejo di Valencia e di Malhorca. Ma la fakto ke il nulatempe sucesis rekuperar la teritorii Ocitana, montras ke la katarismo duris esar persekutata en la regioni Ocitana, Aragoniana, Kataluna e Valenciana, til ke lu kompletamente extingesis. E Simon de Montfort, pos la vinko di Murèth, divenis duko di Narbona, komto di Tolosa e viskomto di Béziers e di Carcassona, komencante tale unionar a Francia ita lando extraordinare richa ekonomiale- e kulturalmente.

 

 

 

(Segun artiklo tradukita de la buletino Ocitana Jornalet)