La artiklo sube esas la tradukuro di texto
extraktita de libro pri Germania redaktita dal Franca jurnalisto ed autoro,
Henri Béraud, en 1926. En ica libro la dicita skriptisto deskriptas la eventi e
la surprizi di lua sejorno en Germania itaepoke. La suba artiklo komprenigas ke
la menti en Germania, ja lore, esis pronta por aprobar entuziasmoze la
povo-kapto dal Gröfaz(1) ed esas atesto historial.
« Dum la matino
dil 29ma di agosto, quik de sis kloki, Nürnberg vekigesis per
la fanfari. Depos
la predio, baneri e muziki desembarkis che la fervoyala staciono. Lo esis
societi di anciena kombatanti. Li venis de omna regioni di Germania. On vidis
li en omna posibla kostumi, e kelki de li esis extravaganta, quale, exemple,
ita balifi dil XVIIIma yarcento, havanta lia trikorna chapeli sur kranii
tondita e di qui la koli ekiris bizare de anciena vestaji nomizita « Rheingrafenhose
»-i havanta kolumi facita por sustenar rubandi retenanta la hari dop la kapo.
Esis ibe rurani di Werther(2) rede vestizita, havanta blanka kalzi, chapeli kun
bordi pendanta, shui kun bukli e kupra zoni. Esis anke pastori vilajal di qui
la redingotegi frapis la taloni, ed homi kuafita per ‘shaki’ sen vizieri havanta
penachi petulema, e Tirolani havanta nuda gambi, e Bavariana paroki havanta chapeli
larja quale unpeda tabli e, sube, regardi plena de obskura fairo.
 |
| VIDAJO PRI LA URBO NÜRNBERG |
La manifestanti
veninta del urbi semblis, prefere, rihavir sur su militistal
uniformi. La plu
multi esis ordenizita per la Fera Kruco. Uli vestizesis segun civila maniero,
ma surhavanta militistal kapvesti. Altri iris kun li, qui havis lia korpi
strekizita per sharpi quaze bedeli. On vidis anke veterani dil antea milito,
surhavanta uniformi anciena, e qui dicis laute ke la festo esabus plu bela se
on selektabus, por celebrar ol, la Sedantag(3)…
Ica omno
difuzesis tra la urbo akompanata per granda bruisi de fifri, de tromboni e de
tamburegi. Balde li esis plu kam cent mil, havanta sur la reverso di lia vesti
metala insigni, olqui reprezentis la Stahlhelm, la kasko di trancheo. La tota urbo
aspektis festal. Esis tre brilanta suno – ita bela suno di Frankonia qua pozas
orea e violea kolori sur la anciena petri -, e Nürnberg, sub olua longa flagi,
semblis esar tote rubandizita. Dum ke on audis la bruisego di sonora avertili
dil vehili, la automobili apertis paseyo a su. On vidis ibe generali,
ostentante lia pektori plakizita per kruci, e surhavante alte lia kaski, ube
brilis la agli e la pinti. Pokope, la nombro de militisti kreskis. Omnaloke
Feldgrau-i, surhavante nigra e blanka rubandi. Meze dil stranja baroka
muzikisti e dil rurani pitoreska, la oficiri promenante vidigis, kun lia
superba posturo en uniformo, lia korekteso segunregula e monoklizita. On vidis
anke pasar, irante a la ralio, rezervani di la fanfar-orkestri militistal,
kaskizita per la Stahlhelm o kuafita per la mikra boneto reda e nigra ek metalo
emaliizita.
(…) Balde aparis kamioni ornita per brancharo e
kargita per soldati. Li difuzis tra la urbo, de quarteri a quarteri, klamado soldatal, rauka
kanti, asalto-klami. Oficiri posturis sur la sidilo, e lo esis impresanta vidar
qualamaniere, de supre ad infre, li regardis la libera civitani di la Germana Republiko.
Tamen, la grupi
duris arivar. La cirkumaji di la fervoyala staciono havis obskura koloro pro la
granda nombro de kurioza homi deziranta vidar la spektaklo ; bezonesis « Schupo
»-i surkavale por truizar ica hom-amasi, ube la sekreta societi di la revancho pasis
ye la sono dil milit-marcho Friedrich e dil Wacht am Rhein. E plusa muziki, e
plusa pavonumanta generali ; e studenti rozea, verda, blua, botizita til la
glutei, perfekte gantizita til surhavar protektanta mansheti e brandisanta lia rapieri.
Fine, mili e mili de homi, e lia paroki e lia pastori, qui irigis li al kirki. La
kloshi sonis. Procesiono fine organizesis. Me esis insinuata en la turbo. (…)
Unesme, me vidis doktori vestizita per redingoti e surhavanta « Zylindern »,
qui cirkondis la uniformiziti e qui portis la flageti. Pose venis plura kamioni
florizita, qui advokis la turbo ed a qui la turbo respondis. Senfina sequantaro
de societi venis dope, intermixita per rezervani en kostumo feldgrau e per
universitatani anakronismal. Pose venis, kom groteska spektaklo, ulaspeca
bataliono de anciena oficiri altaranga havanta dika labio-barbi e ronda ventri,
vestizita civile e surhavanta kasqueti, ilqui, kun severa mieno, portis lia
parapluvi quaze armi – omni, yes ! E
li marchis kadence, per klakigar lia suoli e movar kamaleonatra okuli. Nulu ridis.
Kontree.
La gapanti, en du
rangi, markizis la kadenco per klamar, ye singla duesma pazo : Zwei, per lia
tota forteso. La tramveturi esis haltinta sur la tota longeso dil grandega e
vasta Koenigstrasse. La voyajanti agitis lia chapeli. An la fenestri, on
aplaudis od onu ondizis longa banderoli. Omna
muziki pleesis
kune, ye omna cent pazi. Lo esis tumulto di kavalkado. Lor la paso dal generali,
onu salutis, e li ipsa regardis kolde, militistale, ita vivanta hegi quin li
semblante revuis.
Lore aparis la
standardi. La standardi dil Kaiser, brodita per la W imperiestral, ed olti dil
fashisti, ornita per kranii, e la blanka standardi havanta nigra hokokruci, e
la standardidi la Stahlhelm kravatizita per krepo, ed altra standardi quin me
ne konocis e nula de li havis la kolori di la Republiko. Kande la turbo vidis ica
emblemi aparar, lu audigis senfina ovacioni. Iti qui defilis respondis ad oli
per gestadar. E la raitri kantis. La yunaro marchis en lia pazi, pendis su an
la rideli dil kamioni. On jetis propagandofolii. La muziki varmigis la
hom-amasi. Le Zwei sonegis, en aboyi di qui nulo povas transmisar l’impreso facita
da li. E la homini, agitante lia naztuki, regardis ico, dum havar extazanta
mieni ; e la olduli, havanta lakrimifanta okuli pro l’emoco, klamis « Hoch ! »
per voco ruptosona ; dum sukusar lia barbi. »
Noti:
1. Gröfaz : Ico
esas kurtigo, quale oli prizesis dum la 30ma e 40ma yari dil pasinta yarcento,
por :“Grösster Feldherr aller Zeiten“ (Maxim granda chefo militistal di omna
tempi). Ica titulo grantesis lore da Generalo Wilhelm Keitel ad Adolfus Hitler
pro lua rapidega vinko en la west-Europana landi dum 1940. Pose ol uzesis ironioze dal Germana generali lor la
tempo dil desvinki di Hitler-Germania. Ol uzesas ankore tempope nia-epoke kun
humuroza intenco.
2. Werther : Famoza romano dal granda autoro
Germana Goethe (1771) « Die Leiden des jungen Werthers » (La sufri dil yunulo
Werther). En ica romano Goethe deskriptas idiliatra ruro e rurani.
3. Sedantag : La
2ma di septembro 1870. Ico esis la dio dil decidigiva vinko dal Prusiana trupi
en la Franca urbo Sedan kontre la armei di Napoléon III. Pose ica dio celebresis kom mi-oficala festodio
nacional en Germania.
Segun libro « Ce
que j’ai vu à Berlin » da Henri Béraud (1926).
(Ek Kuriero
Internaciona n° 2/2012)
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire