dimanche 26 avril 2009

LATINA E GREKA LINGUI

<<<:::>>>

Por ameliorar mea savo dil Idolinguo e por havar plu bona stilo me rikomencis lernar la Latina e me komencis lernar la Greka klasika. Koncerne la Latina esis nula surprizo, ecepte ke en mea nova lernolibri me konstatis ke la docado esis multe plu bona kam en mea anciena skolala libri dum mea adolecanteso. Esis vera shamo, la lamentinda maniero per qua la Latina lernigesis da ni. Me preferas ne komentar. Parolante pri la Greka, me unesme lernetis la moderna Greka linguo. Kande me lerneskis la klasika Greka, me havis surprizo ! Nome, me kredis ke la moderna Greka esis same diferanta de la klasika idiomo kam la latinida lingui esas diferanta de la Latina. Ma ico ne esas justa. La moderna Greka esas vere la sama linguo kam la klasika Greka, nur lua stando esas diferanta, ma fundamentale ne esas vere granda evoluciono e chanji. Konseque, me intelektas la motivi di la disputi inter la partisani di la Katharevousa (purista linguo) e la adepti dil dhimotiki (popul-linguo) dum la 19ma e 20ma yarcenti. Pro ke la klasika Greka ne esis vere diferanta linguo, esis homi qui deziris mantenar la Greka en stando proxima a la prestijoza idiomo dil anciena tempi, dum ke altri ne sorgis pri la pasinto e volis linguo facile komprenebla dal simpla civitani.
Hiere, vespere, me spektis televizional emiso pri la heroulo Gilgamesh e pri la famoza urbego Babilono. On savigis da ni ke la civilizo brilantega dil Sumerani (3000 yari a. K.), en nuna Irak, influis forte la posa civilizuri di Proxima-Oriento. Dicesis mem, ke Homeros inspiresis da epika poemi dil Sumerani por kompozar l'Iliado e l'Odiseo. Konjekteble, l'artiklo quan me lektis en l'antologio dil Idolinguo da Andreas Juste, e, qua asertis ke la matrala linguo di Homeros ne esis la Greka ma linguo di Proxima-Oriento, esis justa. Homeros esis forsan tre bone edukita ed instruktita pri la epika poemi dil Sumerani e lia sucedanti. Pro ke il savis anke ecelante la Greka, il kreis la unesma literaturo en ita linguo. Notinde ke l'idiomo literatural di Homeros esis meza solvuro inter plura dialekti Greka por komprenesar facile en maxim vasta posibla areo Greke-parolanta. Do, lua Greka esis artificala idiomo. Pro ke me tradukas en KURIERO INTERNACIONA l'Iliado ad Ido, me konstatas ke me tradukas artificala dialekto ad artificala linguo. Amuziva kad ne ?

<<<:::>>>>

mardi 21 avril 2009

REJALA ANIVERSARIO

xxx:::xxx

Hodie, 21ma di aprilo esas la dio dil 83ma aniversario di Siniorino Elisabeth II rejino di Anglia. Ico esas tre decanta e diskreta aniversario apene celebrata, nam Siniorino Rejino duras laborar normale, ed ica aniversario celebresas diskrete en familio. La tota mondo admiras la rejino pro lua nereprochebla konduto e malgre regno de, nun, 57 yari, el restis tre populara en Britania (ed en la Commonwealth). Ni, Franci, envidias la Angli, nam multa Franci ne esas vera republikani ed havas nostalgio a la tempo kande Francia esis monarkio. Kad ni havos, future, nia-foye rejo qua regnos dum plu kam kinadek yari ? Olim Ludovikus XIV (1638-1715) regnis dum 72 yari (1643-1715). Me kredas ke lua regno, til nun, vinkis omna rekordi di longatempa durado en Europa.

xxx:::xxx

dimanche 19 avril 2009

FRANCIA AFRIKANESKAS

xxx:::xxx

Hike, me nule intencas polemikar, plendar od akuzar ma me konstatas fakto : Francia klare Afrikaneskas. Kande me eniras autobuso por vehesar en mea suburbala komono proxim Paris, me konstatas ke nun la blanka Franci divenis mikra minoritato. La cetera kunvoyajanti esas nigra Afrikani e, kelkafoye, Arabi de nord-Afrika. Depos la arivo ye la povo da Nikolaos Sarkozius (Nicolas Sarkozy) la Afrikanesko di Francia aceleresas. La problemo esas ke ica nova enmigranti venas dum tempo di grava ekonomial e financala krizo, kande esas dramatatra chomado e nula laboro. Quale jerar ica situeso ? Me ne savas. Kad nia guvernanti savas lo ? Me timas por la futuro.

xxx:::xxx

jeudi 16 avril 2009

POKE AGREABLA GASTIGEMESO

xxx:::xxx

Me havis l'ideo, hiere vespere, spektar televizional programo pri la homi qui instalas su en bela anciena vilaji di Francia e kontributas restaurar li, animar li ed adportar a li itere kelka vivozeso. Inter altri, on montris paro veninta de New York, qua komprabis splendid anciena mezepokal kastelo en rurala vilajo di Aveyron, sud-Francia. Ica pekunioza New Yorkani tre prizis lia vakancala rezideyo di Aveyron e dum restaurar lia kastelo esforcis konoceskar la lokala habitanti e lia mori por bone adoptesar da la lokala komunajo. Ico esis tre simpatiinda. Anke la vilajani esis afabla a li e bone helpis li. Nur esis nigra punto, nome la komonestro qua invitis li a festino organizata da la municipal domo. Lu manjigis da li lokala poke apetitigiva dishi, nome i.a. la "tripou" (tripi di animali) ed il asertis a li ke ico esas tre saporoza, dum ke me savas (pro vivir en sud-Francia) ke ico esas tote nejusta ed ica repasto esis probable tormento a la New Yorkani e la ruzoza e maligna komonestro savis bone ico. Ye la fino dil repasto vinoza agrokultivisti kantis ledege la belega kanto : "Canto que recante", qua esas ulaspeca himno di Ocitania. Ol kompozesis dum la yarcento XIV da Gaston Phoebus komto di Bearn. Gaston Phoebus esis bele aspektanta viro, qua ne esis nur dotita por milito ma anke qua protektis la artisti ed ipsa esis poeto e muzikero. Il tre amis la bela mulieri, ed homaje a lua preferata amoratino il kompozis ica kanto. Pro ke ica kanto esis kompozita opoze a montaro, ol devas kantesar da viro havanta bela voco e pose intonesar da virala koro (prefere en Pireneala regiono). La vinoza e senkultura ruranachi di Aveyron masakris ica kulturajo per kantachar lamentinde. Me shamis. La New Yorkani qui ne konocis vere la kulturo di Francia aceptis ica desagreabla desafablajo dum kredar ke tale li adoptesis plu bone da la lokani. Franco nelokala nulatempe aceptabus manjar "tripou" e ne prizabus la masakro muzikala dal vilajanachi. Ico esas shaminda ! Ma ico povas sempre eventar kande onu ne konocas bone la lokala linguo e la lokala mori.

xxx:xxx

lundi 13 avril 2009

KAD LA ANGLI PLUDUROS VENAR A FRANCIA ?

xxx:::xxx

Til tre recenta epoko, multa Angli venis instalar su sur la kontinento pro ke la preco dil domi e dil tereni esis multe plu chipa ibe kam en Unionita Rejio. Ma depos la financala krizo dil pasinta yaro, la situeso chanjis dramatatre, nome la Angla guvernerio minvalorigis la Britaniana pekunio, nome la pundo, ye cirkum 30%. Omna Britaniani qui havis la dubinda ideo instalar su en kontinentala landi uzanta la euro esis subite e forte plupovrigita. Kelka de li retroiris ad Unionita Rejio, ma ico esis desfacila tasko, nam la preco dil imobli restas tre alta ibe e li ganis nulo retrovenar a lia hema lando. Ma la restanti en Europa, havis plu desfacila e desagreabla vivo.
Hiere, me lektis che la interretala edituro di THE SUNDAY TIMES, reklamo por instigar la Britaniani vizitar Francia e mem (min o plu celite) instigar li por instalar su en ica lando. Skribesis ke la preci dil imobli esas nun ye la duima kusto di antee. Kad la plupovrigita Angli retretinta vere havos la deziro e volo chanjar lia lojeyo a kontinentala hemo ? Me dubas...

xxx:::xxx

mercredi 8 avril 2009

'ELEKTROFONO'

xxx:::xxx

Pro ke mea anciena 'elektrofono' ne plus funcionis de longa tempo e ke me ne plus povis askoltar mea anciena e bela diski nekompakta, me trovis recente reklamo por klasika 'elektrofono' che la revuo "Les veillées des chaumières" (La vesperi che la palio-domi)e me komendis ol. Konseque me recevis olu kelka dii ante nun.
Me itere askoltas diski ofte multe plu bela e diversa kam le moderna KD, ma me havis la kuriozeso regardar de-ube venas ica mashino. Sen granda surprizo, me lektis ke ol fabrikesas en Chinia. Pro la mala qualeso dil Chiniana produkturi, ol duros probable nur dum kelka yari. Ma tamen esas bona juar itere mea favorata diski.
Nihilominus*, me opinionas ke esas tre shokanta ke tala bezonaji ne plus fabrikesas en Europa. Pro quo ? Pro ke la produkturi fabrikata en Chinia esas plu chipa ? Ma ye la vendo, li esas same chera kam esis olim la Europana simila produkturi e lia qualeso esas kustumale tre inferiora. Lo esas afliktanta konstatar ke dum tempo di ekonomiala e financala krizo, di generala povreso, la Europani ne plus darfas produktar ipsa to quon li bezonas ed ipsa inventis. La fola e miskomprenata globalismo dil Siniori di lo "politically correct" havas devastanta konsequi.

xxx:::xxx

dimanche 5 avril 2009

LA VIZITERI

xxx:::xxx

Hiere, me spektis che-televizione filmo titulizita "Les Visiteurs" (La Viziteri). Parolesas pri la temo dil voyaji tra la tempo. Nobelo dil XIIma yarcento danke magio tervenas en la komenco dil XXIma yarcento en Chicago, Usa, e probas omnamaniere retrovenar a lua origino-tempo. La filmajo ne esas maestro-verko, ma esas multa "gag"-i en ol qui ridigas e mem ridegigas ; ol esas vere komika.
Kande ica filmo publikigesis, ol tre kritikesis, nam ol supozesis esar mala sequo di antea filmo pri la sama temo, ma qua eventis en Francia. Kande onu konstatas la mala qualeso dil nuna filmi e televizionaji, ica reakto esis exajerita. Certe, quale me ja skribis, ol ne esas maestro-verko, ma lo importanta esas ke ol ridigez, e cakaze ol esas sucesoza.

xxx:::xxx

mercredi 1 avril 2009

VERSAILLES E LUA FANTOMI

xxx:::xxx

Hiere, me spektis kurtatempe emiso pri la kastelo di Versailles che televizional kanalo. Jurnalisto expresis la opiniono ke probable pro ke ica loko esas kargita per historiala memoraji, ol anke kargesas per fantomi dil pasinto. Lore onu rimemorigis ke certena personi kredis vidir homi di pasinta epoki en la cirkumajo dil kastelo, precipue on aludis la famoza raporto da du Angla turistini qui en 1901 kredis vidir rejino Maria-Antonia en la gardeni di Versailles. Ma la Britaniani havas la reputeso tre prizar la fantomi e la rakonti pri fantomi. Tamen, recente gardisto di Versailles tre traumatizesis per la viziono di fantomo, talgrade ke il ne plus volis rondirar dumnokte. Forsan il esas de Afrikana origino, nam la Afrikani havas mento multe plu apertita a lo supernatura kam la Europani.
Quaze hazardo, s-ro Partaka parolus pri sinkronalajo*, vespere esis emiso pri la paco di Versailles (1919) pos la unesma mondo-milito che la Europana kanalo ARTE. Onu montris bela imaji di ta epoko, ma on saveskis nur tre poka informaji pri la tatempa eventi. Esis tre remarkinda ke la lora Usana prezidanto Wilson esis ulaspeca folulo, qua per vana ed absurda revaji kredis sekurigar la paco en Europa ed en la mondo.
La federita vinkeri ne povis esar jeneroza a Germania pro ke li tro sufris dum la milito, tote aparte Francia kun komplete devastita nordala regioni. Ma li agis fole. Pro quo on forprenis omna kolonii de Germania ? Se Germania konservabus kolonii, la krizo ekonomial di 1929 esabus min forta en ita lando, e, forsan, on povabus evitar la arivo da Hitler ye la povo. On impozis republiko a Germania, ma la danjero por la paco ne esis la monarkio nek la imperiestro ma la nequalifikebla militistal klaso qua dominacis Germania depos 1862 (t.e. depos la povo-preno da Bismarck) e qua impedabis omna posibla evoluciono di Germania a demokratio dum impozar fanatika nacionalismo. On devabus agar omnamaniere por eliminar la povo di ta kasto, ma onu nule agis tale. La kontrato di Versailles en 1919, ne esis sagaca o mem nur sencoza diplomacal laboruro, ma nur male brikolita politikala verko. On savas nur tro bone, hodie, la konsequi di ta desgenioza politikala aranjuro.

xxx:::xxx